Shot Peening olarakta bilinen bilyalı dövme temelde bir soğuk işlem prosesidir. Yöntem olarak endüstride sıkça kullanılan kumlamaya oldukça benzemekle beraber burada amaç metal parçaların yüzeyini sertleştirerek parçaları bir malzeme ve dolayısıyla gizli bir makine katili olan yorulmaya karşı dirençli hale getirmek.
Deformasyona dayalı yüzey sertleştirme olarak tanımlayabileceğimiz bu işlemde yüzeydeki gerilmeler giderilerek plastik deformasyon ile kalıcı bası gerilmeli tabaka oluşturulup malzeme ömründe dikkate değer artışlar sağlanmaktadır.
Tarihi milattan önceki yıllarda kılıçların sertleştirilmesi için yapılan dövme işlemine dayanmakla beraber modern dünyada kullanımı XX. yüzyılın başlarına rastlar. Birçok keşfin yapıldığı 2. Dünya Savaşı yıllarında tanklarda kullanılan palet pimlerinin çabuk kırılmasına çözüm olarak geliştirilen bu yöntem ilerleyen dönemlerde ticari olarak kullanılmıştır.
İşlemin prosesinde malzemeye nispeten daha sert olan bilyeler istenilen hız ve açıda bir su jeti gibi nozullardan malzemenin yüzeyine püskürtülüp yüzeyde sert bir tabak oluşmasını sağlamaktadır. Parçanın şekli ve yapısı nozulun ve püskürtme makinasının yapısını da önemli ölçüde değiştirmektedir.
Prosesteki temel parametreler bilye çapı, hızı, kütlesi, dövme açısı ve parça ile bilyenin yapıldığı malzemelerdir. Bilya malzemesi genelde döküm çelik ve döküm demir olmakla beraber cam bilye ve kesik tel parçacıklarının da kullanıldığı daha özel uygulamalar vardır.
Temel kullanım alanları baskı yayları, krank milleri ve yorulmanın önemli bir problem olduğu yüksek gerilmeye maruz kalan dişlilerin diş dipleridir.
Bilyalı dövme bir son yüzey işlemidir bu yüzden bundan sonra herhangi bir işlem özelliklede talaş kaldırma işlemi kesinlikle uygulanmaz. Sadece dövme sonrası korozyona karşı hassaslaşan yüzeye bir korozyon önleme işlemi bundan ayrı tutulabilir.
Videolar;
https://www.youtube.com/watch?v=A8Phn9x9EeQ
Yorumlar