Reaktif (Tepkisel) Zırh Nedir?

Patlayıcılı reaktif zırh, tepkisel zırh ya da kısaca reaktif zırh; yapısal olarak incelendiğinde iki metal plaka arasına ”sandviç” yapılmış patlayıcı malzemeden (High Explosive) oluşur. Ana zırh üzerine, içerisinde patlayıcı bulunan modüller giydirilerek oluşturulan koruma sistemidir.

ATGM (Anti-tank guided missile) mühimmatı tankın reaktif zırh plakaları bulunan bölümüne isabet ettiğinde ana zırhtan önce ERA (Explosive reactive armor) yani reaktif zırh plakalarına çarpar ve plakalar arasında bulunan patlayıcı infilak eder. Patlayıcının infilak etmesi ile plakalar penetratör yönüne hareket eder ve tehdit imha edilir. Böylece anti-tank mühimmatı ana zırha zarar veremeden bertaraf edilir. Amaç: Delici güç (penetrasyon) etkisi minimize edilir.

İnfilak halinde dış plakanın hareketi

Reaktif zırh sistemi, zırhlı araçların beka seviyelerinin artırılmak istenmesi kapsamında geliştirilen ”hibrid zırh sistemi” olarak da adlandırılır. Başta ana muharebe tankları olmak üzere muharebe ve zırhlı personel araçlarında kullanılırlar.

Dezavantajı: Araç dışında infilak eden patlayıcı, zırhtan kopan parçacıkların çevreye saçılmasına neden olur. SLERA (Self-limiting explosive reactive armor) bu duruma çözüm olabilir. Fakat SLERA, ERA kadar etkili değildir.

Reaktif zırh olarak yüksek mukavemetli zırh çelikleri (temperlenmiş martenzitik çelik) kullanılır.

 

Ukrayna Menşeii ”NOZH” Marka Reaktif Zırhın Çalışma Mekanizması

 

Yukarıdaki Ukraynalı mühendislerin geliştirdiği NOZH marka ERA, yarım ay şekilli bakır ve alüminyum plakalar içermektedir. Patlayıcı merkeze gömülü haldedir. Reaktif zırh mikrosaniyeler içerisinde infilak eder. Hareketli metal tabakalar penetrator ile etkileşime girip penetratörü tahrip eder. Bu durum metal cutting effect olarak tanımlanır. Penetrator doğrusallık özelliğini kaybetmesinin ardından penetrasyon gücünü de kaybeder.

Bu hareketli plakalar yüksek mukavemet ve tokluğa sahiptirler. Bu özellikleri sayesinde tahrip sırasında bütünlüklerini korurlar. Çalışma mantığı görselden de anlaşıldığı üzere diğer ERA sistemlerinden farklıdır.

Özellikler

  • Anti-tank füzelerine ve roketatar tehditlerine karşı koruma
  • TANDEM harp başlıklarına karşı koruma* (TANDEM tipteki harp başlıklarında, arka arkaya dizilmiş, aralarında boşluk bulunun çukur imla hakları bulunur. İlk çukur imlanın infilak etmesi ile zırh hasar görür, daha sonraki çukur imlalar ise zırhı delme görevi üstenir.)
  • Modüler sistem, kurulum ve söküm kolaylığı
  • Farklı araç tiplerine uygulanabilme
  • Bakım gerektirmeme

*Genellikle ERA’ların büyük çoğunluğunun TANDEM harp başlıklara karşı tam anlamıyla koruma sağlamadığı ifade edilir.

Geçtiğimiz yıllarda modernizasyonu gerçekleştirilen M60A1 tankları M60T tanklarına dönüştürülmüştü. Bu modernizasyonun önemli bir ayağını da taret ve gövdeye reaktif zırh koruma sistemi modülleri eklenmesi olmuştu.

Bu modernizasyon projesi ile tankların anti-tank sistemlerine karşı beka kabiliyetleri arttırıldı. Modern APDS (Armor piercing discarding sabot) gibi zırh delici mermi ve Javelin(Abd), Konkurs(Rus), Kornet(Rus) gibi her türlü görünüş açısından fırlatılabilen güdümlü ve taşınabilen sistemlere karşı koruma sağlandı.

Reaktif zırh ile modernize edilmiş M60T Sabra

Örneğin; 2016 yılında DAEŞ terör örgütü tankımıza saldırı düzenlemiş fakat tankımız imha edilememişti. 9M133 KORNET zırh delici ATGM ile gerçekleştirilen saldırı reaktif zırh sistemi sayesinde tankın ana gövdesi delinemeden bertaraf edilmişti.

Musul-Başika bölgesinde saldırıya uğrayan M60T Sabra

KAYNAKÇA