Nedir?
0

Pas Neden Oluşur? Paslanmaz Çeliğin Dayanıklılığı

Pas Neden Oluşur?

Pas Neden Oluşur?

Pas, demir yapıların en sinsi düşmanı olarak kabul edilir. Görünmez bir şekilde, hem havada hem de suda varlığını sürdürerek, sağlam yapıları zamanla kırılgan kalıntılara dönüştürerek yok eder. Demirin geliştirilmiş bir alaşımı olan çeliğin, pasa karşı daha dayanıklı olması beklenirken; o da yeterince korunamaz. Günlük yaşamda korozyonun olumsuz sonuçlarıyla sıkça karşılaşmaktayız: pas, araçlarımızı bozar, ev aletlerine zarar verir ve binaların yapısal bütünlüğünü tehdit eder. Ancak bu durumun bir istisnası vardır: paslanmaz çelik. Adından da anlaşılacağı üzere, bu malzeme paslanmaya karşı oldukça dirençlidir. Peki, paslanmaz çeliği bu kadar özel kılan nedir? Gelin, paslanmaz çeliğin dayanıklılık sırrını birlikte inceleyelim.

Hangi Metal Paslanmaz?

Hangi Metal Paslanmaz?

Genellikle halk arasında sadece “paslanmaz” olarak bilinen paslanmaz çelik, korozyona karşı dayanıklı bir alaşım olarak öne çıkar. Farklı paslanmaz çelik türleri, krom, nikel, karbon, azot ve diğer birçok bileşeni içerebilir. Live Science’a göre, paslanmaz çeliğin özel bileşimi, onu paslanmaya karşı koruyan ana faktördür. Normal çelik, neredeyse tamamen demirden (%99 civarında) oluşurken, paslanmaz çelik her zaman önemli bir element içerir: krom. Krom, çeliği oksidasyondan koruyan bir tabaka oluşturarak, demirin oksijenle tepkimeye girmesini engeller. Normal çelikte demir, oksijenle etkileşime girerek pas oluştururken; paslanmaz çelikte krom, yüzeyde oksijenin demire ulaşmasını engelleyerek koruma sağlar.

Pas Neden Oluşur? Paslanmaz Çeliğin Dayanıklılığı

Bu koruyucu tabaka, gözle görülmeyecek kadar ince olup yalnızca birkaç nanometre kalınlığındadır. Ayrıca, hasar görse bile kendini yenileyebilme yeteneğine sahiptir. Krom, inert bir madde olduğundan, çevresiyle tepkimeye girmediği için su, oksijen ve diğer maddeler ona zarar veremez. Bu özellik, paslanmaz çeliği hijyen ve temizliğin kritik olduğu tıp ve mutfak gibi alanlarda ideal bir malzeme haline getirir. Ancak adalet açısından belirtmek gerekir ki, belirli koşullar altında paslanmaz çelik de paslanabilir. Örneğin, tuzlu suda veya kaynak işlemleri yanlış uygulandığında korozyona uğrayabilir.

Paslanmaz Çeliği Kim İcat Etti?

Paslanmaz Çeliği Kim İcat Etti?

Paslanmaz çeliğin tarihi, 1912 yılında, İngiliz metalürjist Harry Brearley’nin silah namluları için korozyona dayanıklı bir alaşım oluşturma çabasıyla başlamaktadır. Brearley, birkaç ay boyunca demir, karbon, krom ve nikelin çeşitli kombinasyonları üzerinde deneyler yapmıştır. Oluşturduğu alaşımların hiçbiri namlular için uygun olmasa da, bir gün arka bahçesine attığı bir malzemenin haftalarca dışarıda kalmasına rağmen paslanmadığını fark etti. Bu keşif, Brearley’ye ilham vererek deneylerine devam etmesini sağladı ve 1915 yılında bugün bildiğimiz paslanmaz çeliği dünyaya tanıttı.

O zamandan bu yana paslanmaz çelik, son derece popüler hale gelmiş ve dünya genelinde yıllık olarak kullanılan tüm çeliğin yaklaşık %4’ünü oluşturur hale gelmiştir. Ancak, bu popülaritesine rağmen paslanmaz çelik üretimi günümüzde hala yüksek maliyetli bir süreçtir; maliyeti normal çeliğin üç ila beş katı arasında değişiklik göstermektedir. Özel katkı maddeleri, örneğin molibden gibi, su altında kullanılan çelik yapılar için fiyatı daha da artırabilmektedir. Bu nedenle, birçok durumda boya veya diğer kaplamalarla korunan normal çelik tercih edilmektedir.

Benzer yazılar

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir

Fill out this field
Fill out this field
Lütfen geçerli bir e-posta adresi yazın.

Sponsor
Yazılar