Hyperloop: Elon Musk’ın Hayali Çin’de Yeniden Canlanıyor
Yeraltına inşa edilecek düşük basınçlı tüpler ve bu tüpler içinde yüksek hızda hareket eden kapsüller aracılığıyla şehirlerarası seyahatlerin çok daha hızlı hale getirilmesi hedeflenen Hyperloop konsepti, 2013 yılında Elon Musk tarafından ortaya atıldığında geniş bir ilgi uyandırmıştı. O dönemde birçok başarı hikâyesi ile gündemde olan Musk’ın bu çılgın projesinin yakın bir gelecekte hayata geçirileceği düşünülüyordu. Ancak, bu öngörü gerçekleşmedi. Hem Musk’ın kurucusu olduğu Boring Company hem de bu konseptten yola çıkarak kendi projelerini geliştiren çeşitli girişimler, birçok zorlukla karşılaşarak hüsrana uğradı. Kontrol altına alınamayan maliyetler ve aşılamayan teknik sorunlar nedeniyle projeler birer birer rafa kaldırıldı. Bu süreçte Boring Company, Hyperloop projesinden uzaklaşıp sadece tünel açma işine odaklanmayı tercih etti.
ABD’de başlatılan Hyperloop projeleri başarısızlığa uğramış olsa da, Elon Musk’ın 2013 yılında öne sürdüğü bu konsept şimdi Çin’de yeniden hayata geçiyor. Üstelik Çin, Batılı rakiplerinin başaramadığı bir başarıya imza atarak maliyetleri kontrol altına almış gibi görünüyor. Çinli mühendisler, Hyperloop konseptinde öngörülen düşük basınçlı manyetik levitasyon (maglev) sistemini test etmek amacıyla geçtiğimiz yıl Shanxi eyaletinde 2 kilometrelik bir test hattı inşa ettiler. Temmuz ayında başlayan testler, şu ana kadar oldukça tatmin edici sonuçlar vermekte. Ayrıca, Çinli mühendislerin maliyetleri yüzde 60 oranında düşürmeyi başardığı söyleniyor.
Çin’deki Projede Yenilikçi Tasarımlar
CREC (China Railway Engineering Consulting Group) bünyesinde çalışan ekip, düşük basınçlı tüpler için Musk’ın önerdiğinden farklı ve yenilikçi bir tasarım geliştirmiştir. Musk’ın Hyperloop konsepti, büyük çelik tüpler kullanılmasını öngörüyordu. Ancak Çinli mühendisler, epoksi kaplı donatı demiri ve oluklu çelik genleşme derzleri ile kapatılmış bir çelik-beton boru tasarımı kullanıyor. Bu yenilikçi tasarım, çeliğin gerilme dayanımını ve betonun basınç dayanıklılığını birleştirerek, tüplerin hem soğuk havalarda hem de yaz sıcağında hava geçirmez kalmasını sağlıyor. Böylece enerji kaybı önemli ölçüde azaltılıyor. Ancak daha önemlisi, bu tasarım maliyetleri kayda değer ölçüde düşürüyor.
Çinli ekip, yalnızca tüplerin yapısını değiştirmekle kalmamış, aynı zamanda yeni bir ızgara sistemi ile manyetik levitasyon sistemlerinde karşılaşılan girdap akımlarını azaltan düşük karbonlu çelik ızgaraların kullanılmasını sağlamıştır. Bu yenilik, Musk’ın projelerinde yaşanan ısı ve basınç problemleri olmadan, süpersonik hızlara yakın seyahati destekleyecek dayanıklı ve izole bir koridor oluşturulmasını mümkün kılmaktadır.
Gelişmiş Malzeme ve Teknolojiler
Böyle bir sistemi inşa etmek için kullanılan temel malzemelerin baştan icat edilmesi gerekmiştir. Geleneksel beton armeler, vakuma yakın koşullarda deforme olabiliyor veya çatlayabiliyor; buna ek olarak standart beton da iç hava basıncı sıfıra yaklaştığında dağılma riski taşımaktadır. Çinli mühendisler, dayanıklı bir yapı elde etmek için bazalt lifiyle güçlendirilmiş özel beton karışımları, kırılganlığı azaltan cam lifi takviyeleri ve ön-vakum kürleme tekniklerini kullanmışlardır. Tüp içindeki stabiliteyi sağlamak için ise lazerle yönlendirilen sensörler ve yapay zeka destekli manyetik sönümleyiciler kullanılıyor. Ayrıca, dağıtılmış vakum pompaları da basıncı dengeleyerek bu dengeyi koruyor.
Hyperloop’un ilk denemelerinde karşılaşılan güvenlik sorunlarını gidermek için acil durum hava kilitleri ve basınca dayanıklı yolcu kabinleri gibi çeşitli çözümler geliştirilmiştir. Hızlı tren projelerinde dünya genelinde öncülük eden Çinli mühendislerin manyetik levitasyon konusundaki uzmanlıkları, bu projede de büyük bir avantaj sağlıyor. CREC, 2 kilometrelik test hattını başarıyla inşa ettikten sonra bu hattı büyütmek için bir yol haritası oluşturmuş durumda. Ancak böylesine büyük bir projenin hayata geçirilebilmesi için dev bir yatırım gerekmektedir.
ABD’deki girişimlerin başarısızlıkla sonuçlanmış olması, Hyperloop benzeri projelere karşı bir şüphe oluşturmuş durumda. Ancak Çinli mühendislerin çelik yerine çelik-beton tüpler kullanarak maliyetleri yüzde 60 oranında azaltmaları, finansal anlamda bu projenin uygulanabilirliğini artırıyor. Bu projeyi daha büyük ölçekte hayata geçirmek için büyük bir şirketin devreye girip girmeyeceğini bekleyip göreceğiz. Ancak şunu söyleyebiliriz ki, Musk’ın Hyperloop hayalini gerçeğe dönüştürmeye Çin, ABD’den çok daha yakın bir konumda.
