Çelikler, demirler, demir dışı metaller derken hangisinin nerede kullanıldığı veya birbirlerine alternatiflerinin yaratıldığı durumlar bir hayli gelişti. Artık bir metalin bir çok alternatifi var. Metal dışındaki malzemeleri saymıyorum bile. Metalurjistlere sürekli sorarlar; bu metal yerine şunu koysak daha avantajlı olmaz mı? Elbetteki çelik seçimi başlı başına bir bilim dalıdır. Aybitak, Metem ve Matil gibi merkezlerde bunların detaylı eğitimleri üniversite akademisyenler tarafından verilir.
Konumuzun özüne dönecek olursak; bu basit soru aklımızı meşgul edebilir. Aslında sektörlerde çelik ve dökme demir arasında geçişler yaşanmıştır. Şu anki sisteme baktığımızda oturmuş bir yapı görüyoruz. Öncelikle çelikler ile dökme demirler arasındaki en büyük fark C içeriğidir. Çeliklerin karbon oranları %2 nin altındadır. Dökme demirlerde bu oran fazladır. Bunları ergitmeye kalkarsanız dökme demirin daha düşük bir sıcaklıkta ergidiğini göreceksiniz. Asıl fark da burada ortaya çıkıyor, bu sebeple üretim maliyetleri düşüktür. Çoğu kullanım alanında çelik yerine tercih edilmesinin ana sebebi de budur.
Bunun dışında avantajları şunlardır;
- Yüksek Basma Mukavemeti
- Yüksek Gevreklik
- Yüksek aşınma direnci
- İyi termal iletkenlik
- Yüksek yağlama etkisi
- İyi işlenebilirlik
- İyi yük taşıyabilme
- Düşük maliyet
Bu özellikler bazen dezavantaj da doğruabilir tabii ki. Mesela gevreklik kırılmaya yol açar. Şöyle bir önerme tabii ki doğru olacaktır. Düşük maliyeti bir kenara bırakırsak genel olarak her dökme demir yerine çelik kullanabiliriz.
Yukarıdaki grafikte küçük bir şemalandırma bulunuyor. Buradaki Dökme demir tipleri 4 tane bazı grafiklerde bu sayılar değişebilir. Genel hatlarıyla dökme demirleri bu şekilde klasifiye edebiliriz.
- Beyaz dökme demir
- Temper dökme demir
- Gri Dökme Demir
- Küresel Grafitli Dökme Demir
- Silindirik Grafitli Dökme Demir
Gri dökme demirler GG veya piyasada 2G olarak adlandırılırlar. Lamel tiplerine göre A’dan E’ye kadar farklı şekillerde bulunabilirler. Bu konuyu başka bir gönderide açabilirim. Genel olarak sektörde kır dökme demir veya Pik olarak da isimlendirilir.
Küresel grafitli dökme demirler GGG veya 3G olarak adlandırılırlar. Sfero, nodüler, düktil olarak da fabrikalarda bilinir. Genel kıyaslamalar sfero ve pik üzerinedir.
Pik ve sfero piyasada en fazla kullanılan iki ana dökme demir çeşididir. Dökme demirlerin kullanım alanlarına bakacak olursak;
Madencilik ve metalurji: Kırıcı Gövdeler, Alüminyum ve Kurşun Ergitme Potaları, Sıcak Hadde Merdaneleri.
Makina: Hidrolik Presler, Silindirler, Dişliler.
Tarım: Traktör Parçaları, Pedallar, Transmisyon Kutuları.
İnşaat: Yağmur Suyu Izgaraları ve Bakım Rogarı Kapama Elemanları ,Vinç Parçaları, Karıştırıcılar, Yol ve İnşaat makineleri
Kimya: Valfler, Pompalar, Plastik Karıştırıcılar.
Otomotiv: Diferansiyel Dişli Kutusu.
Güç: Kompresör Gövde Ve Kafaları, Brülör Gövdeleri, Isıya Dayanıklı Fırın Parçaları
Bu yazı dikkatinizi çekebilir: https://malzemebilimi.net/dokme-demir-nedir-nerelerde-kullanilir-ozellikleri-nedir.html
Yorumlar