Kesme, bükme, şekil verme, talaş kaldırma vb. işlemler için kullanılan takımlar, takım çeliğinden üretilir. Kimyasal kompozisyon içeriğine göre alaşımsız, alaşımlı ve yüksek alaşımlı takım çelikleri olarak gruplandırılır. Kullanım alanı ve çalışma sıcaklığına göre de; sıcak, soğuk, plastik ve yüksek hız takım çelikleri olarak gruplandırılır.
Soğuk İş Takım Çelikleri
Malzemelerin soğuk şekillendirildiği ortamlarda kullanır ve işleme esnasında meydana gelen çalışma sıcaklığı 200°C’yi geçmez. Üretimdeki kesme, bükme kalıpları, bıçaklar, baskı makaraları, zımbalar, pres takımları, soğuk ekstrüzyon takımları soğuk iş takım çeliklerinden üretilir. DIN normlarına göre bazı soğuk iş takım çelikleri şunlardır: 1.2379, 1.2767, 1.2363, 1.2550, 1.2436.
Kalıp
Sıcak İş Takım Çelikleri
Demir ve demir dışı metallerin şekillendirilmesinde kullanılır. Bu takımlar 200°C – 600°C civarındaki sıcaklıklarda kullanılır. Üretimdeki dövme, metal enjeksiyon, metal ekstrüzyon vb. kalıplar sıcak iş takım çeliklerinde üretilir. DIN normlarına göre bazı sıcak iş takım çelikleri şunlardır: 1.2343, 1.2344, 1.2367, 1.2714, 1,2365.
Plastik Kalıp Çelikleri
Plastik ürünlerin üretiminde kullanılan kalıpların imal edildiği çeliklerdir. Bu çeliklerin korozyon dayanımı, parlatılabilirliği, işlenebilirliği ve boyutsal kararlılığı önemlidir. DIN normlarına göre bazı plastik kalıp çelikleri: 1.2738, 1.2311, 1.2312, 1.2083.
Yüksek Hız Takım Çelikleri
Bu tür çelikler ile kesici takımlar üretilmektedir. Torna, freze gibi makinelerin talaş kaldıran kesici takımları genellikle yüksek hız takım çeliklerinden üretilmektedir. DIN normlarına göre bazı yüksek hız takım çelikleri: 1.3343, 1.3243, 1.3207.
Takım Çelikleri
Takım çelikleri genel olarak dört başlıkta gruplansa da her grubun içinde de kullanım yerine göre farklı kalitede takım çeliği tercih edilmektedir. Örneğin; plastik kasa üretiminde eğer kasa üzerinde desen olmayacaksa 1.2311 ya da 1.2312 kalite çelik kullanılabilir, fakat üretilecek olan plastik kasa desenli olacaksa kalıbında 1.2738 kalite çelik tercih edilmelidir (1.2738 kalite çelik diğerlerinden farklı olarak Nikel alaşım elementi içermektedir).
Yorumlar