Sertlik Nedir?
Malzeme biliminde, sertlik bir malzemenin direncini veya yüzeyinin çeşitli kuvvetlere karşı (aşınma, çizilme, delinme gibi) koyma kabiliyetini tanımlayan bir özelliktir.
Sertlik Ölçme Cihazı
Sertlik ölçme cihazı, bir malzemenin yüzey sertliğini belirlemek için kullanılan bir cihazdır. Malzemenin mekanik özelliklerini anlamak ve kalitesini değerlendirmek için sertlik ölçümleri yapılır.
- Farklı endüstrilerde kullanılan çeşitli sertlik ölçme yöntemleri ve cihazları bulunmaktadır. Bu yöntemden bazıları şunlardır:
1- Vickers Sertlik Ölçümü: Vickers yönteminde, piramit şeklinde bir elmas indenter kullanılır. Bu indenter, genellikle standart bir şekle (55° açıya sahip bir elmas piramit) sahiptir.
2- Rockwell Sertlik Ölçümü: Rockwell yönteminde, önceden belirlenmiş bir ön yük uygulanır ve ardından bu yüke ek olarak ana yük uygulanır. Yükün geri çekilmesiyle ölçüm yapılır ve sertlik değeri doğrudan ölçüm cihazı üzerinde okunabilir.
3- Brinell Sertlik Ölçümü: Brinell yönteminde, çapı genellikle 10 mm olan bir çelik top indenter olarak kullanılır
4- Knoop Sertlik Ölçümü: Knoop sertlik ölçümünde, bir elmas piramit şeklinde bir indenter (sertleştirici) kullanılır. Bu piramidin uzunluğu Vickers indenterine benzerdir ancak Vickers’tan farklı olarak, Knoop piramidi daha uzun bir dikey eksene sahiptir.
Vickers ile Knoop’un benzer elmas piramit olduğunu, Brinell’in çelik top(bilye) şeklinde olduğunu öğrendik.
Burada Rockwell diğerlerinden daha farklı görünüyor.
Biraz daha karşılaştırırsak:
Rockwell Sertlik Ölçümü: Rockwell yöntemi, genellikle daha hızlı ve daha yaygın kullanılan bir sertlik ölçüm yöntemidir. Genellikle metal endüstrisinde, büyük parçaların veya üretimlerin kalite kontrolünde tercih edilir.
Vickers Sertlik Ölçümü: Vickers yöntemi, daha küçük ve hassas alanlarda, ince kaplamaların veya mikro yapıların sertlik analizi gibi özel uygulamalarda kullanılır.
Sertlik Ölçümü Nerelerde Kullanılabilir?
- Metal Endüstrisi: Metal üretimi, işlenmesi ve kalite kontrolü sırasında sertlik ölçüm cihazları önemli bir rol oynar. Metal parçaların sertliği, dayanıklılığı, aşınma direnci ve yapısal bütünlüğü hakkında bilgi sağlar.
- Malzeme Bilimi ve Mühendisliği: Malzeme bilimi, farklı malzemelerin sertliklerini karşılaştırmak ve analiz etmek için sertlik ölçüm cihazlarını kullanır. Malzemelerin mekanik özelliklerini anlamak ve yeni malzemeler geliştirmek için bu cihazlar önemlidir.
- Otomotiv Endüstrisi: Otomotiv sektörü, motor parçaları, şanzıman bileşenleri ve diğer parçaların kalite kontrolü için sertlik ölçüm cihazları kullanır. Bu parçaların dayanıklılığı ve performansı için sertlik testleri önemlidir.
- Havacılık ve Uzay Endüstrisi: Uçaklar, uzay araçları ve diğer havacılık parçaları için yüksek kalitede ve dayanıklı malzemeler kullanılması gerektiğinden sertlik ölçümü bu endüstride kritik bir öneme sahiptir.
- Enerji Sektörü: Petrol, gaz ve enerji endüstrilerinde kullanılan boru hatları, valfler ve diğer ekipmanlar için sertlik testleri önemlidir. Malzemelerin sertliği, bu endüstrilerde güvenilirlik ve dayanıklılık açısından kritiktir.
- Tıp Endüstrisi: Bazı tıbbi cihazların ve implantların yapıldığı malzemelerin sertliği ve dayanıklılığı önemlidir. Bu malzemelerin sertlik özellikleri, uzun süreli kullanım ve biyouyumluğu değerlendirmek için test edilebilir.
- Metal İşleme Atölyeleri ve Laboratuvarları: Makine atölyeleri, metal işleme tesisleri ve malzeme test laboratuvarları, üretim süreçleri sırasında veya sonrasında malzemelerin sertliklerini kontrol etmek için sertlik ölçüm cihazları kullanır.
Bu alanlarda sertlik ölçümü, malzeme performansı, kalite kontrolü, üretim süreçleri ve ürünlerin güvenilirliği açısından kritik bir öneme sahiptir. Sertlik testleri, malzeme seçimi, üretim süreçleri ve ürün geliştirme aşamalarında kullanılan önemli araçlardan biridir.
Sertlik Cihazı Nasıl Kullanılır?
Vickers ile oluşturulan iz
(Kullanılan cihaz markası shimadzu)
Mikroskopta aşağıda gözüken 2 çizgimiz olacak ve L1 ölçüsünü hesaplayabilmek için çizgileri ilk önce elmasın boyuna olacak şekilde köşelerine yerleştirmeliyiz.
NOT:Bu çizgileri yukarıda ilk gösterdiğim kollar ile hareket ettiriyoruz.
NOT:Çizgilerle ölçü almadan önce çizgileri üst üste getirip kamera kenarındaki tuşa basarak ayarları sıfırlamak, daha doğru ölçüm almamızı sağlayabilir, her ölçü alışınızda lütfen bunu kontrol ediniz.
NOT:Çizgilerimizi köşelere yerleştirdikten sonra ölçümü alması için kamera yanındaki küçük tuşa basılır. L2 için de aynen tekrarlanır.Eğer ölçümün yanlış olduğunu düşünüyorsanız Dokunmatik ekranda Remeasure’a basınız.(yeniden ölçüm demek)
Çizgilerimizi bu sefer yine gösterilen kollar yardımı ile kameramızı 90 derece yukarı sağa döndürerek L2 ölçümü ALINIR.
İLK ÖNCE BAŞLARKEN !!
- 40X büyütmeyi seçtikten sonra ilk olarak yapacağımız işlem next’ e basarak iz oluşturmaktır.
- İz oluştuktan sonra yandaki tutamaçlardan indenter(iz oluşturan ucumuz) yana kaydırılır ve 40x mercekte kameradan oluşan elmas izimizi görebiliriz.
Yukarıda bahsedilen L1 ve L2 ölçümü alma işlemleri şimdi tamamlanır ve sertlik değerimiz HV cinsinden ekranda yazılacaktır.
Yorumlar