21. Yüzyıl Dünyası ve Salgın Senaryoları
Muhtemelen yine bir felâket senaryosu ile karşı karşıya kalmış olacağız; peki ya 21. Yüzyıl dünyası buna gerçekten hazırlıklı mı? Geçmişte yaşadığımız COVID-19 pandemisi, tüm dünyayı karantinaya alarak ve salgınlar konusunda daha bilinçli hale getirerek önemli bir ders verdi. Ancak, veba kadar ölümcül bir salgının yeniden yaşanması, yine aynı durumları mı doğururdu? İşte yapay zekânın bu konuya dair sunduğu bazı cevaplar…
Veba, günümüzde muhtemelen kırsal bir bölgedeki bir hayvandan insanlara geçiş yaparak ortaya çıkardı. İlk vakalar, Orta Asya’nın bir köyünde ya da Afrika’nın en kuytu köşelerinden birinde görülebilirdi. Ancak modern ulaşım sistemleri sayesinde, hastalığın hızla metropol alanlara yayılması kaçınılmaz olurdu.
İlk belirtiler grip benzeri olduğu için, insanlar hastalığı ciddiye almadığında, birkaç hafta içerisinde vakalar binleri bulmaya başlayabilirdi. Havalimanları, tren istasyonları ve toplu taşıma araçları, bulaşmanın en büyük tehditleri haline gelir.
Hastalık, büyük şehirlerde çok sayıda vaka çıkmaya başladığında fark edilirdi. New York, Londra, İstanbul, Tokyo gibi metropollerde hastanelere başvuran hastaların ortak belirtileri dikkat çekici olurdu: yüksek ateş, şişmiş lenf düğümleri, iç kanamalar ve deri altında oluşan siyah lekeler. Sağlık yetkilileri hemen harekete geçse de, hastalık çoktan onlarca ülkeye yayılmış olurdu.
Dünya Sağlık Örgütü ve hükûmetler, hastalığın veba bakterisi (Yersinia pestis) olduğunu açıkladıklarında, toplumda panik başlardı. Antibiyotiklerle tedavi edilebilse de, tedavi edilmediği takdirde ölüm oranı %50-60’a kadar çıkabilirdi.
COVID-19 pandemisinden alınan derslerle birlikte çeşitli önlemler devreye sokulurdu. Büyük şehirlerde karantinalar başlatılır, seyahat kısıtlamaları uygulanırdı. Maske ve hijyen kuralları sıkılaştırılır, okullar ve iş yerleri uzaktan çalışma sistemine geçerdi. İlaç ve aşı geliştirme çalışmaları hızlandırılırdı. Ancak bu önlemler, toplumun tepkisini çekerdi. Tıpkı COVID-19 sürecinde olduğu gibi komplo teorileri hızla yayılır, “Hükûmetler bu hastalığı bilerek yayıyor!” diyen gruplar ortaya çıkardı. İnsanlar karantinalara uymamak için kaçmaya çalışır, virüsü daha da yayardı.
Ekonomik ve toplumsal çöküş başlardı. Hastalık yayılmaya devam ettikçe dünya ekonomisi durma noktasına gelirdi. Uluslararası ticaret ve üretim yavaşlar, lojistik sektörü büyük bir darbe alırdı. Borsa çöker, işsizlik oranları hızla yükselir, marketler yağmalanır, temel gıda ve ilaç stokları tükenirdi. Büyük şehirlerde, güvenlik güçleri isyanları kontrol altına almaya çalışır, devletler olağanüstü hâl ilan eder, sokağa çıkma yasakları yeniden uygulanırdı.
Tabii ki bu süreçte ülkeler, yeni nesil aşı ve ilaçları geliştirmek için biyoteknoloji şirketleriyle ortak çalışmalar başlatırdı. Ancak bu durum, geçmişte olduğu gibi bazı tartışmalara yol açardı: İnsanlar, aşının kısa sürede geliştirilmesine güvenmez ve aşı karşıtı hareketler güçlenirdi.
Kayıplar yaşansa da aşı geliştirilirdi. Bilim insanları, mRNA teknolojisi ile hızlı bir şekilde yeni bir aşı geliştirebilir ve hükûmetler, toplu aşılama programlarını başlatırdı. Ancak, hastalığın bazı türleri antibiyotiklere direnç geliştirmiş olabilir; bu durumda ölüm oranı daha da artardı. Bu sebepten ötürü yeni ilaçlar ve genetik tedavi yöntemleri devreye sokulurdu. Bir yıl içinde dünya nüfusunun büyük bir kısmı aşılanarak hastalığın yayılması kontrol altına alınırdı. Ancak geriye milyonlarca ölü, yıkılmış şehirler ve çökmüş ekonomi kalırdı.
Veba, günümüzde gelişen tıp ve teknoloji ile yok edilebilir. Ancak sosyal yıkımı, yıllar boyu sürecek kadar etkili olabilir…
Yapay zekâya sorduğumuz diğer senaryolar için:
