Yapı Çelikleri ve Özellikleri

Demir çelik talebi ülke ekonomilerinin genel durumuna, alt yapı yatırımlarına, konut yatırımlarına ve genel olarak inşaat sektörünün gelişme düzeyine doğrudan bağlıdır. Bu bağlamda belki de tüm dünya genelinde üretilen çelikler içerisinde en ciddi paya sahip yapı çelikleri en önemli yeri tutar. Diğer çeliklerle karşılaştırıldığında fiyat ve bulunabilirlik açısından avantajlı olan yapı çelikleri piyasada kullanılan çeliklerin %75-80’ini oluşturmaktadır.

Düşük karbon miktarına sahip alaşım elemanı içermeyen başta fosfor (P) ve azot(N) olmak üzere, üretim hammaddelerinden ve üretim yönteminden kaynaklanan mangan (Mn), silisyum (Si), bakır (Cu) ve kükürt (S) elementleri içeren ve sıcak şekillendirilmiş, normalize edilmiş bazende soğuk çekilmiş olan özellikle çekme dayanımları ve akma sınırları dikkate alınarak endüstriyel ve yapısal uygulamalarda kullanılan çeliklere “Yapı Çelikleri” ismi verilmektedir.

Yapı çelikleri, sıcak şekillendirilmiş (termomekanik işlem görmüş), soğuk çekilmiş, normalize edilmiş, ince taneli, kaynak edilebilir, korozyon dayanımları iyileştirilmiş, su verilmiş ve temlerleymiş durumda yüksek akma dayanımlı çelikler olarak değişik alt gruplara ayrılabilirler.

Yapı çelikleri, düşük karbon içerikli, alaşımsız haddele ve normalizasyon haddele plakalar olarak imalat ve yapı sektöründe geniş bir kullanım alanına sahiptir. Mikro alaşımlama ve/veya tane boyutunun kontrolü ve yönlendirmesi ile değişen akma/çekme mukavemetleri ve düşük sıcaklık tokluk özellikleriyle üretilir ve kullanıma sunulurlar. Bu çekiklere uygulanan en önemli imalat yöntemleri, kesim, talaşlı imalat, soğuk ve sıcak deformasyon ve kaynaktır. Bu yöntemlerden belkide en önemlisi kaynaktır, düşük karbon içerikleriyle bu çeliklerin kaynaklanabilirliği iyi olarak tanımlanır. Bu grup çeliklerde gösterilişlerinde belirtilen dayanım değerleri, yerine getirilmesi gereken esas özelliktir.

Yapı çeliklerinin sahip olduğu genel özellikleri aşağıda özetlenmiştir.

• Uygun akma sınırı ve çekme dayanımı
• Uygun darbe dayanımı
• Gevrek kırılmalara karşı dayanım
• İyi kaynaklanabilirlik
• İyi şekillenebilirlik
• İyi işlenebilirlik