Bir dönem, gençlerin elinden düşmeyen bu çalar gezerler, âdeta döneminin kablosuz kulaklıklarıydı. Tek farkı ise kablolu olmasıydı. Hepimizin hayatına ucundan da olsa dokunmuş olan efsane müzik çalar Walkman, hayatımıza nasıl girdi de müzik dinleme alışkanlığımızı baştan yarattı? 1979’da hayatımıza giren Walkman, müzik anlayışımızı tamamen değiştirdi.
O dönemler, taşınabilir müzik çalar hayal gibi bir şeydi. Daha çok radyo ve kaset kültürü yaygındı. İnsanlar, kulaklıkla değil; daha kamusal alanlarda, taşınma özelliği olmadan bir şeyler dinleyebiliyordu. Daha sonra, döneminin Steve Jobs’u kabul edilen Akio Morita, Sony’nin kurucusuydu. O zamanlar iPod ve AirPods yoktu, kulaklık hiç yoktu. Sony, 1950’lerden sonra dev bir firma hâline geldi ve global olarak adını tüm dünyaya duyuran bir marka haline geldi. Kullanıcıların ihtiyaçlarına yönelik yenilikçi fikirler geliştirmek isteyen marka, radyolardan ziyade daha portatif ve taşınabilir cihazlar üzerine yoğunlaşmıştı.
Sony’nin onursal başkanı Masaru Ibuka, 1970’lerde müzik anlayışını kökten değiştirecek “taşınabilir” kasetçalar fikrini ortaya attı. Seyahat ederken müzik dinleme isteği, Ibuka’nın bu fikri geliştirmesine sebep oldu. İnsanların müzik alışkanlıklarını değiştirecek bu yenilik, o dönemde büyük bir ihtiyaca yanıt verecekti. O zamanlar mevcut olan TC-D5 model bir kasetçalar, hem profesyonel bir kullanıma yönelikti hem de oldukça meşakkatliydi. Ibuka, bu tasarımın daha portatif ve günlük kullanılabilir olması gerektiğini düşündü. Basit bir kasetçanın, basit bir kulaklığı da olmalıydı.
Cihaza bir de kulaklık entegre edilerek Başkan Ibuka’nın onayına sunuldu. Başkan, bu fikir karşısında oldukça etkilendi ve ürünün pazar potansiyelini öngördü. Kolaylıkla taşınabilir, hafif bir kasetçaların pazara girmesi gerektiğini düşünerek, marka resmi olarak üretime geçmeye karar verdi. İlk modelin 400 gram olan ağırlığı, 50 grama düşürüldü. Gövde tasarımı ve içeriği yeniden tasarlanarak 21 Haziran 1979’da, hepimizi etkileyecek Walkman ismiyle Japonya pazarına sunuldu.
Şu an bir çırpıda söylesek de o dönem, cihazın ismi konusunda epey anlaşmazlıklar yaşanmıştı. Bizim Walkman olarak bildiğimiz cihaza, Amerika ve Avrupa pazarında “dalgaya” alınabilir düşüncesiyle “Walky”, “Soundabout” gibi oldukça garip ve Avrupai isimler düşünülüyordu. Çünkü Walkman, insanlar için fazla “Japon işi” gelebilirdi. Hiçbir isimde karar kılınamayınca gönüllü gönülsüz Walkman ile pazara sunulan cihazın 1986’da ismi Oxford sözlüğüne “taşınabilir kasetçalar” olarak girmişti bile.
Walkman, piyasaya sürülmeden önce çeşitli düşüncelere de sahne olmuştu. Bir insan ses bile kaydedemeyeceği bir cihazı ne yapacaktı? Tüm bu soruların cevabı, basın toplantısında verildi. İnsanlar, kasetçaların mantığını kayıt almak olarak biliyordu. Ancak Walkman, başta da belirttiğimiz gibi tüm müzik algılarını yerle bir etmişti. Tasarımı da alışılmışın dışında olduğu için kabul görmesi epey zaman aldı. Toplantıda, insanların bisiklet sürerken, yürürken ya da bir iş yaparken kulaklıkla müzik dinlediğinin görülmesi, Walkman’in esas amacını açıklamaya yetmişti. Artık herkes, istediği zaman istediği yerde istediği müziği dinleyebilecekti.
Ancak dev Sony, ilk ay sadece 3000 Walkman satabilmişti. Bu, Sony için oldukça komik bir sayıydı. Ancak şirket, pazarlama stratejisini değiştirerek gençleri hedef almaya başlamıştı. Sokakta, metroda ve genç nüfusun yoğun olduğu her yerde, Walkman reklamları ve tanıtımları yapılıyordu. Geleneksel bir televizyon ve gazete reklamından ziyade, daha interaktif ve yüz yüze reklam stratejisi uygulanıyordu. Bu pazarlama stratejisi, halk tarafından büyük ilgiyle karşılandı ve satışlar on katına çıkmıştı.
Fakat Sony için işler, bundan sonra da pek yolunda gitmeyecekti. 1980’de, Andreas Pavel, Walkman’i 1972’de icat ettiğini, ancak üreticilerin reddetmesiyle piyasaya süremediği gerekçesiyle dava açtı. Başlangıçta Sony, satılan her bir ürün için telif ödemeyi kabul etmişti. Ancak bu, Pavel için yeterli gelmemişti ve seneler sonra aynı davalar Sony’nin başını fena hâlde ağrıttı. Tüm bunların sonunda ise iddialara göre Sony, Pavel’e 10 milyon dolarlık bir ödeme yapmıştı. Ancak Walkman’in mucitlerinde hiçbir zaman öncelikli olarak Pavel’in adı geçmeyecekti.
Zamanla birçok rakip edinen Sony, kıyasıya rekabetin içinde buldu kendisini. Sony dışında birçok efsane modeller de piyasaya çıkmıştı. Yıllar geçtikçe daha kompakt tasarımlar geliştirildi ve her modelin üstüne bir yenisi daha ekleyen Sony, iPod’un 23 Ekim 2001’de tanıtılmasıyla popülerliğini zamanla yitirmiş oldu.
Kaynaklar: The Verge, Design Museum, Sony, Soul Case
