Filipinler’de bulunan Taal Yanardağı, 40 yıldan fazla bir süredir uyuduktan sonra yeniden faaliyete geçti. Püskürttüğü kül ve lavlar kadar, gökyüzünde oluşumuna neden olduğu yıldırımlarla da gündeme geliyor. Peki bu yıldırımların oluşmasına sebep olan asıl etken ne?
Filipinler’in başkenti Manila’da bulunan Luzan Adası’nda yer alan Taal Yanardağı, geçtiğimiz hafta sonundan beri kül ve lav püskürtmeyi sürdürüyor. Yükselme mesafesi yaklaşık 10 bin metreye ulaşan küller, gökyüzünü kaplamış durumda.
Yer yüzünün en küçük aktif yanardağı olarak bilinen Taal Yanardağı’nın 100 km etrafında 24 milyondan fazla insan yaşadığı biliniyor. Bölge yetkilileri, yanardağ patlamasından etkilenecek yakın bölgelerdeki 30 bin kişinin tahliye edildiğini açıkladı.
Taal Yanardağı patlaması esnasında fotoğrafları çekilen yıldırımlar sizin de dikkatinizi çekmiştir. Peki, gökyüzünü sarıp olağanüstü bir görsel şölene neden olan bu volkanik yıldırımlar nasıl oluşuyor? Bu soruyu, Japonya ve İzlanda gibi yerlerde bu gibi olaylar üzerinde çalışmalar yürüten bilim insanı Sonja Behnke yanıtlıyor.
Behnke; “Bir yanardağ patlaması sonucunda gökyüzüne volkanik kül haline gelen ergimiş kaya parçacıkları saçılıyor. Bu durumu elektrik yüklü volkanik parçacıklar meydana getiriyor. Bu olay, bir çorabı halıya sürterek statik elektrik oluşturmaya benziyor. Küller volkan patlaması esnasında tıpkı şarj oluyor.” dedi.
Pacific Nortwest Ulusal Laboratuvarı’nda fırtınalar ile ilgili araştırmalar yapan atmosfer bilimci Adam Varble ise şu ifadeleri kullanıyor: “Fırtına bulutlarında da şimşek ve gök gürültüsü almamızın sebebi aynı: Parçacıkların çarpışması. Ancak fırtına bulutlarında, birlikte sürtünen kül zerreleri yerine, elektrik yükleri oluşturan buz parçacıkları çarpışır.”
Behnke, farklı boyuta sahip kül parçacıkları farklı hızlarda alçaldıkça, negatif veya pozitif yüklü parçacıkların farklı bölgelerini oluşturduklarını belirtiyor. Her iki bilim insanı da, küllerin sebebiyet verdiği bu yıldırımların 10 milyon volt ile milyarlarca volt arasında bir enerji oluşturduğunu söylüyor. Bir su ısıtıcısı 120-220 volt arasında çalışabildiğini düşündüğümüzde, bu değerler gerçek anlamda korkutucu.
Taal Yanardağı’nın bu denli çok yıldırıma neden olmasının altında ise patlama sırasında çıkan küllerin atmosferde çok yükseğe çıkması. Yanardağın tepesinde bir göl olduğuna dikkat çeken Behnke, “Patlama sırasında çıkan su, küçük buz parçacıklarına dönüştü. Bu da statik elektrik oluşturmaya başladı. Gökyüzünde hem küllerin hem de buz parçacıklarının çarpışmasıyla oluşan elektrik, devasa şimşeklerin ortaya çıkmasına neden oldu” değerlendirmesini yaptı.
Taal Yanardağı’nın bu derece fazla sayıda yıldırıma sebep olmasının sebebi ise patlama esnasında oluşan küllerin atmosferde büyük irtifaya çıkması. Yanardağın zirvesinde bir göl olduğunu belirten Behnke: “Patlama esnasında çıkan su, küçük buz parçacıklarına dönüştü. Bu da statik elektrik oluşumuna neden oldu. Gökyüzünde hem buz parçacıklarının hem de küllerin çarpışmasıyla oluşan elektrik, devasa şimşeklerin meydana gelmesine sebep oldu.” değerlendirmesinde bulundu.
Yorumlar