Pareto Analizi ve Proses Kontrol Teknikleri Arasındaki Yeri

Pareto analizi, verileri değerlendirerek sorunun oluşma nedenlerinden önemlileri; kısmen daha önemsiz nedenlerden ayırmak için kullanılan yedi istatiksel proses kontrol tekniklerinden biridir.

YEDİ İSTATİKSEL PROSES KONTROL TEKNİĞİ

• Pareto Analizi
• Sebep – Sonuç Diyagramı
• Histogram
• Kontrol Tablosu
• Dağılım Diyagramı
• Kusur Konsantrasyon Diyagramı
• Kontrol Grafiği

Pareto yöntemi, İtalyan iktisatçı ve sosyolog Vilfredo Pareto(1848-1923)’nun adını taşımaktadır. En önemli eseri “Düşünce ve Toplum” 1916 yılında yayınlanmıştır. Kendi adıyla anılmaya başlayacak olan prensibini ilk kez ekonomik içerikli olarak ortaya koymuştur.

Pareto analizi, 80/20, 90/10 ve ya 70/30 kuralı olarak da bilinen yedi istatiksel proses kontrol tekniklerinden biridir.[1] Bu kurala göre, birçok olayda sonuçların %80’i, nedenlerin %20’sinden kaynaklanmaktadır. Yöntemin doğruluğunu kanıtlar nitelikte olarak, Paretonun gözlemine göre, İtalya’nın toplam “gelirinin %80’ine, İtalyan nüfusunun sadece %20’si” sahiptir. Eğer Pareto dağılımında seçilenler ve değerlendirmeler yorumlanırsa, %80’lik sonucun da nedenlerin %20’sinden oluştuğunu görmenin yanında, bu %80’lik sonucun içindeki %80’lik bölümün de dağılımın %20’lik kısmından kaynaklandığını belirtebiliriz. Bu durumda aslında %80’in %80’i alınarak %64 ve %20’nin %20’si alınarak %4 sonuçlarını verir. Bu oranlar da, “64/4 Kanunu” olarak belirtilmektedir.

Şekil 1: 80/20 kuralı deney grafiği

Pareto analizi, öncelikli olarak problem üzerinde en çok etkisi olan faktörü göz önüne getirir. Bununla birlikte, problemleri listelemek ve kritiğini yapabilmek adına önemli bir imkan sağlar. Pareto analizi problemlerin ve faktörlerin önemine göre tablo oluşturma fırsatını sunmakla birlikte listedeki toplam hata sayılarını da hesaplar. Ayrıca, içindeki her bir problemin ayrı ayrı yüzdelerini de hesaplamaktadır. Yapılması planlanan bir takım çalışmasında izlenecek yolu tayin etmede yardımcı olur.

PARETO ANALİZİNDEKİ ÖNEMLİ ADIMLAR

• Üzerinde çalışılacak prosesler ve ya problemler net olarak belirlenir.
• Yatay eksen üzerinde % oranı, düşey eksen üzerinde de nedenin belirtildiği diyagram oluşturulur.
• Yatay eksendeki her çubuk farklı kategorileri temsil edecek şekilde bölünerek grafikte yer alır.
• Sıklıkla karşılaşılma durumuna göre, soldan sağa doğru tüm kategoriler sıralanır. Algıda problem yaşanmaması adına her kategori mutlaka farklı isimlerle adlandırılmalıdır.

Çalışma sonucunda, Pareto analizi önemli sebepleri önemsiz sebeplerden ayıramamış ise, veri gruplamada ve kategori belirlemede yanlışlıklar olmuş olabilir. Doğru ve uygun bir teknikle uygulanan Pareto analizi sonucunda, hemen hemen tüm çalışanların da anlayacağı şekilde bir çıktı alınarak, işletme açısından büyük faydalar sağlanabilmektedir.[2]