Nasa’nın Mars Keşif Aracı Perseverance’dan Olağanüstü Bir Görüntü
Nasa’nın Mars keşif aracı Perseverance, Kızıl Gezegen’in atmosferik sırlarına ışık tutan etkileyici bir anı görüntülemeyi başardı. Yüzeyde oluşan bir toz şeytanı, yani Mars hortumu, kendisinden daha küçük bir hortumu yutarken kaydedildi. Perseverance, bu dikkat çekici sahneyi 25 Ocak’ta Jezero Krateri’nin batı kenarındaki “Witch Hazel Hill” adlı bölgede yakaladı.
Araç, yaklaşık 1 kilometre uzaktan çektiği görüntülerde, 65 metre çapındaki büyük bir toz şeytanının, yaklaşık 5 metre çapındaki daha küçük bir hortumu yutarken nasıl yok ettiğini gözlemledi. Ayrıca, arka planda iki farklı toz şeytanının daha görünmesi, bu olağanüstü doğal olayı daha da ilginç hale getiriyor.
Bilimsel Önemi
Perseverance’ın bilim ekibinden Mark Lemmon, bu konuyla ilgili olarak “Konvektif girdaplar, yani toz şeytanları oldukça karmaşık olabilir. Bu mini girdaplar Mars yüzeyinde dolaşırken toz toplayarak bulundukları bölgedeki görünürlüğü azaltır. İki toz şeytanı karşılaştığında, ya birbirlerini yok edebilirler ya da daha güçlü olan, zayıf olanı yutarak birleşebilir.” şeklinde konuştu.
Toz şeytanları, Dünya’da da oluşabilen doğa olaylarıdır ve dalaz veya dalas gibi isimlerle de anılmaktadır. Bu olaylar, sıcak havanın yükselmesi ve daha soğuk hava katmanlarıyla etkileşime girmesi sonucu meydana gelir. Bilim insanları, toz şeytanlarının rüzgar yönleri ve hızları gibi atmosferik koşulların ipuçlarını sağladığını belirtmektedir. Ayrıca, bu hortumların Mars atmosferindeki tozun yaklaşık yarısından sorumlu olduğu da aktarılmaktadır.
Toz Şeytanlarının Tarihçesi
Perseverance, 2021 yılındaki inişinden bu yana birçok kez toz şeytanı gözlemi gerçekleştirdi. Özellikle 27 Eylül 2021’de kaydedilen bir olayda, Jezero Krateri tabanında hortumların dansı esnasında aracın üzerindeki SuperCam mikrofonu, bir Mars hortumunun sesini ilk kez kaydetmeyi başardı. Ancak Mars’taki toz şeytanlarını belgelemek oldukça zordur; bilim insanları bu olayların ne zaman ortaya çıkacağını önceden kestiremiyor. Bu nedenle Perseverance, çevresini sürekli olarak izlemektedir. Bu minik hortumların ömrü genellikle kısa sürmekte ve çoğu zaman 10 dakikayı geçmemektedir.
Öte yandan, Mars’taki toz şeytanları ilk olarak 1970’lerde NASA’nın Viking uyduları tarafından görüntülenmiştir. 1997 yılında gerçekleştirilen Pathfinder göreviyle ise bu hortumlar, yüzeyden ilk kez gözlemlenmiş ve bir tanesi doğrudan iniş aracının üzerinden geçmiştir. Daha sonra, Spirit ve Opportunity gibi gezginler de benzer gözlemler yaparak bu doğa olaylarını belgelemeyi sürdürdü. Günümüzde ise hem Perseverance hem de Gale Krateri’ndeki Curiosity aracı, bu meteorolojik olayları düzenli olarak kaydetmeye devam etmektedir.
