NASA’nın Ay Keşifleri ve Intuitive Machines’in Zorlukları
NASA, özel sektör ile işbirliği yaparak Ay keşiflerini hızlandırma amacını güdüyor. Bu çerçevede desteklediği Intuitive Machines, ikinci Ay inişinde beklenmedik bir sorunla karşı karşıya kaldı. Şirketin Athena isimli iniş aracı, Ay yüzeyine başarıyla ulaşsa da yan yatmış bir şekilde tespit edildi. Bu durum, iniş aracının güneş panellerinin yeterli enerji üretmesini engelleyerek görevin “nominal dışı” olmasına yol açtı. Yaşanan bu beklenmedik gelişme, şirketin hisselerinde de büyük bir düşüşe neden oldu.
Hisse Senetlerindeki Düşüş
Olayın duyulmasının ardından Intuitive Machines’in hisseleri, piyasa öncesi işlemlerde yüzde 34 oranında değer kaybetti. Cuma günü borsaların açılmasıyla birlikte, bu düşüş yüzde 24 olarak gerçekleşti. Şirketin daha önceki ilk iniş misyonunda da Nova-C adlı aracın benzer bir şekilde yana yatması dikkat çekmişti. Üst üste yaşanan bu teknik aksaklıklar, yatırımcıların güveninde sarsıntıya yol açmış gibi görünüyor.
Enerji Sorunları ve Görevin Sonu
Intuitive Machines yetkilileri, Cuma günü yaptıkları açıklamada, düşük güneş açısı ve iniş aracının güneş panellerinin yönü nedeniyle uzay aracının bataryasının hızla boşaldığını ve görevin sona erdiğini belirtti. Ayrıca, “Ay yüzeyindeki Athena’dan alınan görüntüler, Athena’nın yan yattığını doğruladı” ifadesini kullandılar. İnişten sonra görev kontrolörleri, iniş aracının bataryaları tükenmeden önce NASA’nın PRIME-1 (sondaj) paketi de dahil olmak üzere çeşitli program ve faydalı yükten veriler almayı başardı.
Finansal Etkiler ve Sözleşmeler
Intuitive Machines, bugüne kadar yaklaşık 120 milyon dolarlık sözleşmelerin %90’ını almış durumda. Ancak kalan ödemelerin bir kısmı, Ay’a taşınan yüklerin operasyonel olup olmamasına bağlı. Athena’nın yana yatması ve enerji sorunları, şirketin gelir hedeflerini olumsuz etkileyebilir. NASA, PRIME-1 yükü için firma ile 62,5 milyon dolarlık bir sözleşme imzalamıştı. Athena, Ay yüzeyine 11 farklı bilimsel yük taşıdı; bunlar arasında su buzu ve diğer kaynakları araştıracak bir sondaj sistemi, Ay’daki ilk veri merkezi ve mobil şebeke altyapısı yer alıyor. Ancak aracın yana yatması, bu sistemlerin ne ölçüde çalıştırılabileceği konusunda belirsizlik yaratıyor.
Rekabet ve Başarılar
Intuitive Machines, NASA’nın Ay’a dönüş stratejisinde önemli bir oyuncu olmaya devam etse de, sektördeki rekabet giderek kızışıyor. Örneğin, başka bir ABD merkezli uzay şirketi Firefly Aerospace yakın zamanda Blue Ghost iniş aracını Ay’a başarıyla indirdi. Bu, özel bir şirket tarafından gerçekleştirilen en başarılı yumuşak iniş olarak tarihe geçti.
Ay’a İnişin Zorlukları
Birçok kişi, NASA’nın 1969 yılında Ay’a insan indirmesi ile günümüz özel şirketlerinin iniş denemelerini karşılaştırarak Ay’a inmenin neden bu kadar zor olduğunu merak ediyor. Aslında cevap, büyük oranda sorunun kendisinde gizlidir. Apollo görevleri, ABD hükümetinin Soğuk Savaş sırasında Sovyetler Birliği’ne karşı yürüttüğü devasa bir prestij projesiydi ve NASA, neredeyse sınırsız bir bütçeyle çalıştı. Günümüz özel şirketleri ise devlet desteği alsalar da büyük oranda kâr amacı güden ticari girişimlerdir ve maliyetleri düşürmek zorundadırlar.
- NASA, Apollo döneminde “masrafı ne olursa olsun başarı” mantığıyla hareket etti; özel şirketler ise “daha ucuz ama sürdürülebilir çözümler” geliştirmeye çalışıyor.
- NASA dışında Ay’a inen diğer devlet ajanslarının yüksek başarı oranları da dikkat çekiyor.
- Apollo modülü, astronotların manuel olarak kontrol ettiği bir sistemdi; günümüzde özel şirketler inişleri tamamen otonom hale getirmeye çalışıyor.
- Athena’nın inişi sırasında lazer mesafe ölçer sorunları ve parazit yaşandığı belirtiliyor.
- Ticari görevler, daha önce keşfedilmemiş Ay alanlarına yöneliyor, bu da zorlukları artırıyor.
Örneğin, Athena, Ay’ın güney kutbundan 160 km uzakta, daha önce hiçbir aracın gitmediği bir yere iniş yaptı. Bu durumu, Konya Ovası’na uçak indirmeye çalışmak ile Kaçkar Dağları’na uçak indirmekle kıyaslayabilirsiniz.
