Mars’ın Atmosferinde Renkli Bulutlar
NASA’nın Curiosity keşif aracı, Kızıl Gezegen Mars’ın gökyüzünde süzülen renkli bulutları kaydetti. Bu eşsiz atmosferik oluşumlar, Güneş’in batışıyla birlikte ortaya çıkarak bilim insanlarına gezegenin atmosferik yapısı hakkında önemli bilgiler sunuyor. Curiosity’nin ana kamerası olan Mastcam ile çekilen yeni görüntülerde, kırmızı ve yeşil tonlarında parlayan bulutlar dikkat çekiyor. 17 Ocak’ta (Curiosity’nin 4.426. Mars günü) kaydedilen bu görüntüler, bilim insanlarının “noctilucent” ya da “alacakaranlık bulutları” olarak adlandırdığı atmosferik fenomenlerin en yeni örneklerinden birini oluşturuyor.
Güneş ışığının dağılarak farklı renkler oluşturduğu bu bulutlar, bazen “inci bulutları” olarak da adlandırılmaktadır.
Mars Atmosferinin Eşsiz Görselleri
Bu tür bulutlar, Mars’ın atmosferinin üst katmanlarında yer almakta ve çoğunlukla su buzu ya da karbon dioksit buzu içeriyor. Ancak yalnızca karbon dioksit buzuna sahip olan bulutlar, renk değiştirme yeteneğine sahip olabiliyor. Yeni görüntülerde görülen bu bulutlar, Mars yüzeyinin yaklaşık 60-80 kilometre üzerinde konumlanıyor. Gün ışığında gözlemlenmeyecek kadar soluk olan bu bulutlar, yalnızca gün batımından sonra görünür hale geliyor.
Alacakaranlık bulutları, ilk kez 1997 yılında NASA’nın Pathfinder misyonu sırasında tespit edildi. 2012’de Mars’a ulaşan Curiosity ise 2019 yılına kadar bu tür bulutları görüntüleme şansını elde edememişti. Bununla birlikte, bu renkli alacakaranlık bulutlarının Mars ikliminin belirli dönemlerinde ve özellikle güney yarım küresinde görülmesi, araştırmacılar için ilginç bir durum oluşturuyor.
Mars’taki Bulutların Sırları
Atmosfer bilimci Mark Lemmon, “Artık o kadar tahmin edilebilir hale geldi ki çekimlerimizi önceden planlayabiliyoruz; bulutlar yılın tam olarak aynı zamanında ortaya çıkıyor” açıklamasında bulundu. Bilim insanları, Mars’ta karbon dioksit buzu ile oluşan alacakaranlık bulutlarının neden yalnızca belirli bölgelerde gözlemlendiğini henüz tam olarak çözebilmiş değil. Her yeni gözlem, Mars bulutlarındaki parçacık boyutu ve büyüme oranı hakkında daha fazla bilgi edinmek için önemli bir fırsat sunuyor. Bu da gezegenin atmosferi hakkında derinlemesine bilgiler sağlamaktadır.
Curiosity, Mars’ın ekvatorunun hemen güneyinde bulunan Gale Krateri’ndeki Sharp Dağı’nda faaliyet gösterirken; 1997’de Pathfinder, kuzeydeki Ares Vallis bölgesine iniş yapmıştı. NASA’nın kuzey yarımküredeki Jezero Krateri’nde bulunan Perseverance keşif aracı ise 2021’de Jezero Krateri’ne iniş yaptığı günden bu yana karbon dioksit bazlı alacakaranlık bulutlarını gözlemleme fırsatı bulamamıştır. Uzmanlar, bu durumun potansiyel sebeplerinden birinin “yerçekimi dalgaları” olabileceğini öne sürüyor. Bu dalgalar, atmosferi soğutarak karbon dioksit buzunun oluşumunu teşvik edebilir. Ancak Mars’taki yerçekimi dalgalarının tam olarak nasıl işlediği hala tam olarak anlaşılmamıştır.
