Malzeme Dünyasında Bakır

bakir

Gül kırmızısı, parlak güzel rengi ile ilk insanların dikkatini çeken bakır ilk çağlardan beri kullanılan madenlerin başında gelmektedir. Milattan 8 bin yıl öncesinden beri bilinmektedir. Bakırın altın ve gümüş gibi önemli bir kullanış alanı bulunmasının sebebi , bazen saf halde bulunabilmesi, soğukkken bile döğülüp biçim verilebilmesidir. 

bakir

Bakır tabiatta genelde oksit, karbonatlar ve kükürtlü bileşikleri şeklinde bulunurlar. Daha çok sülfürlü bileşikleri şeklinde bulunan bakır, en çok kalkoprit adı verilen filiz şeklinde bulunur. Bu filizde %15 civarı bakır bulunmaktadır. Yine kükürtlü bir filizi olan kalkozin ise en çok bakır içerir. (%78 civarı )

BAKIRIN ELDE EDİLİŞİ

Bakır filizleri yıkama ve yüzdürme ile zenginleştirilir. Bu filizlerden yaş veya kuru halde elde edilir. Bakırca çok olan filizler kuru halde, %4,5 olan bakırlarada yaş yöntemi kullanılır.

-Kuru çalışmada oksitli filizlerin bakır eldesi kolaydır . Hava ile bakır içinde oksitler redüklenir (indirgenir) daha elde edilen bakır  zenginleştirilir. Sülfürlü bileşiklerin ise kuru çalışmada eldesi iki aşamada gerçekleşir. İlk aşamada filizde sülfürden başka demir gibi başka bileşenlerde vardır. Bu filizden demirler ayrılır ve bakır sülfür adı verilen mat bileşiği elde edilir. İkinci aşamada ise bu mat bileşiğinden bakır elde edilir. Silisyum eklenerek 800 C de bu filiz kavrulur ve demir silikatları şeklinde curüf şeklinde çıkartılır.

-Yaş çalışmada ise filiz eritilir ve filizin bileşimine göre ya bir asit, amonyak veya demirsülfat ile içindeki bileşenler uzaklaştırılır.

Daha sonra  ham bakırın içinde yine safsızlıklar S, Fe, Pb, Ni  vardır. Bunlar bakırdan daha kolay oksitleşebilirler. Ham bakır silis yapılı bir döşeme üzerinde 1140 C de eritilirken hava akımına tutulur. Ve elde edilen bakır %99 a yakın saflığa ulaşır.

BAKIRIN KULLANIM ALANLARI

Bakırın döküme elverişli değildir, asitlere karşı zayıftır. Sıcakta da kolayca oksitlenir. Ama bunların yanında çok iyi olan ısı ve elektrik iletkenliği vardır. Bu sebeple özellikle elektrik, elektronikte kullanım alanı bir hayli geniştir. Bakırların en çok kullanım alanı alaşım olarak kullanımıdır. Özellikle bronz yapımında (kalay ile alaşımı), pirinç yapımında ( çinko ile alaşımı) kullanılır. Alaşımlandırılarak bakırlar daha uygun özellikte çekme dayanımı ve uygun sertliğe sahip olur.

KAYNAKÇA

http://www.nuveforum.net/1225-elementler/239394-bakir/

Doçent Sedat Ünalan Teknoloji Mal Bilgisi