James Webb Uzay Teleskobu ile Neptün’ün Kutup Işıkları Keşfedildi
NASA’nın James Webb Uzay Teleskobu (JWST), Neptün’ün atmosferinde gerçekleşen ve uzun yıllardır gözlemlemekte zorlanılan kutup ışıklarını (auroralar) ilk kez çarpıcı detaylarla görüntülemeyi başardı. Bu heyecan verici keşif, Neptün’ün manyetik alanı ve atmosfer dinamiklerinin daha iyi anlaşılması açısından önemli bir dönüm noktası olarak değerlendiriliyor. Geçmişte, 1989 yılında NASA’nın Voyager 2 aracı Neptün’ün yanından geçerken bu gizemli auroraların varlığına dair ipuçları elde edilmişti; ancak net ve doğrulanmış bir gözlem yapılamamıştı.
İlk Defa Detaylı Gözlem
Haziran 2023’te, James Webb Uzay Teleskobu, Neptün’ün auroralarını incelemek amacıyla yakın kızılötesi spektrografını (NIRSpec) kullandı. Elde edilen görüntüler, gezegenin üst atmosferinden yayılan parlak ışımaları detaylı bir şekilde ortaya koyarak, bilim insanlarına önemli veriler sağladı. Bu gözlemler sırasında aurora oluşumunun güçlü bir göstergesi olan trihidrojen katyonu (H3+) tespit edildi. Daha önce Jüpiter, Satürn ve Uranüs gibi gaz devlerinde gözlemlenen bu molekül, Neptün’de ilk kez bu kadar net bir şekilde kaydedildi. Bu keşif son derece önemlidir çünkü H3+, gezegenlerin atmosferleri ile Güneş rüzgarından gelen yüklü parçacıkların etkileşimleri sonucu oluşmaktadır.
Dünya’da ve diğer gaz devlerinde auroralar genellikle gezegenin manyetik kutuplarında yoğunlaşır. Ancak, Neptün’de bu ışıklar gezegenin orta enlemlerinde gözlemlenmektedir. Araştırmacılar, bu sıra dışı aurora konumunun Neptün’ün alışılmadık manyetik alan yapısından kaynaklandığını düşünmektedir. NASA’nın Voyager 2 verilerine göre, Neptün’ün manyetik alanı, gezegenin dönüş eksenine 47 derece eğik bir konumda bulunmaktadır. Auroral aktiviteler, manyetik alanların gezegenin atmosferiyle birleştiği yerlerde gerçekleştiğinden, bu aşırı eğim Neptün’ün auroralarının neden kutuplarından uzakta belirdiğini açıklamaktadır.
Atmosferdeki Soğuma
Webb’in gerçekleştirdiği gözlemler, Neptün’ün üst atmosfer sıcaklığını da ölçmeyi başarmıştır. Bu analiz, 1989’daki Voyager 2 geçişinden bu yana yapılan ilk detaylı sıcaklık incelemesi olmuştur. Elde edilen veriler, Neptün’ün üst atmosferinin son otuz yıl içinde yüzlerce derece soğuduğunu göstermektedir. Bilim insanları, 2023 yılındaki ölçümlerin 1989’dakinin neredeyse yarısı kadar olduğunu ifade etmektedir. Güneş’ten Dünya’ya kıyasla 30 kat daha uzakta bulunan Neptün’ün üst atmosferinin bu denli değişkenlik göstermesi, bilim dünyasında büyük bir merak uyandırmıştır.
Araştırma ekibi, James Webb Teleskobu’nu kullanarak Neptün’ün manyetik alanı ve atmosferik değişimlerini daha iyi anlamak amacıyla gezegeni tam bir Güneş döngüsü (11 yıl) boyunca izlemeyi planlamaktadır. Bu gözlemler, Güneş Sistemi’nin en uzak noktalarındaki gezegenlerde manyetik alan ve Güneş rüzgarlarının nasıl etkileşimde bulunduğuna dair önemli bilgiler sağlayacak.
