Interlune ve Helyum-3’ün Geleceği
Seattle merkezli Interlune, Ay yüzeyinde bulunan nadir bir izotop olan Helyum-3‘ü (He-3) Dünya’da kuantum bilgisayarların soğutulması ve diğer teknolojik uygulamalar için toplama planlarını duyurdu. NASA’nın Apollo görevleri sırasında toplanan örneklerde keşfedilen bu değerli izotop, güneş rüzgarlarının Ay toprağına (regolit) bıraktığı nadir bir element olarak dikkat çekiyor. Ancak uzmanlar, bu kıymetli kaynağın toplanmasının büyük zorluklarla dolu olduğunu vurguluyor.
Gelecek için son derece değerli bir kaynak olarak görülen Helyum-3’ün potansiyeli hakkında bilgi veren Interlune CEO’su Rob Meyerson, şirketin öncelikli hedefinin bu izotopu kuantum bilgisayarların mutlak sıfıra yakın bir sıcaklıkta çalışmasını sağlamak için kullanmak olduğunu ifade etti. “Kuantum bilgisayarlar bizim için temel talep kaynağı” diyen Meyerson, Helyum-3’ün aynı zamanda gelecekte nükleer füzyon reaktörlerinde, tıbbi görüntüleme cihazlarında ve radyasyon algılama teknolojilerinde de kullanılabileceğini belirtti. Şu anda Helyum-3’ün kilogram başına yaklaşık 20 milyon dolar gibi yüksek bir değere sahip olduğunu da eklemek gerekir. Meyerson, bu endüstrilerin taleplerini karşılamak amacıyla yılda onlarca kilogram Helyum-3’ü hasat edip Dünya’ya geri getirmeyi planladıklarını aktardı.
Daha fazla bilgi veren ABD Jeolojik Araştırmalar Merkezi (USGS) uzmanları, bu vizyonun teknik olarak büyük bir meydan okuma olduğunu dile getiriyor. USGS’de astrojeolog olan Laszlo Keszthelyi, Ay’daki Helyum-3’ün çıkarılması için milyonlarca ton regolitin işlenmesi gerektiğini belirtti. Apollo görevlerinden dönen regolit örneklerinde Helyum-3 konsantrasyonunun milyarda 2,4 ila 26 parça arasında olduğu tespit edilmişti. Bu tespit, Interlune’un yönetim kurulu başkanı, Apollo 17 görevi sırasında Ay’da yürüyen jeolog Jack Schmitt’in yaptığı kazı sayesinde gerçekleştirilmiştir.
1 kg Helyum-3 için on binlerce ton Ay toprağı işlenecek ifadesi, Keszthelyi’nin belirttiği üzere bir kilogram Helyum-3 elde etmek için 100.000 ila 1 milyon ton regolitin işlenmesi gerektiğini ortaya koyuyor. Interlune, Ay’ın ekvator bölgesine yakın bir alanda beş büyük araç kullanarak regolit toplayacak bir sistem geliştirmeyi planlıyor. Ancak şirket, teknik detayları ve hedef bölgeleri ticari sır gerekçesiyle açıklamaktan kaçınıyor.
Şirket, 2027 yılında Helyum-3’ün Ay yüzeyindeki yoğunluğunu ölçmek ve küçük ölçekli bir çıkarım testi gerçekleştirmek üzere bir kaynak geliştirme misyonu planlıyor. Ardından 2029 yılında Ay yüzeyinde bir pilot tesis kurarak kaynakların müşterilere ulaştırılmasının tüm aşamalarını test etmeyi hedefliyor. Ayrıca firma, yer çekimsiz ortamdaki testlerini de sürdürüyor. Interlune, patent başvurusu yapılan kompakt ve enerji verimli işleme makineleri geliştirdiğini duyurdu. Bu makineler, Ay’da kullanılmak üzere tasarlanmış ve bir SpaceX Starship misyonuna sığacak şekilde optimize edilmiştir. Şirketin geliştirdiği toplayıcı, Ay toprağında 3 metre derinliğe kadar işlem yapma kapasitesine sahip.
Interlune için bunlar şimdilik sadece birer plan ve hedeften ibaret. Eğer her şey plana uygun giderse, Helyum-3, Ay’dan Dünya’ya getirilebilir. Ancak günümüzdeki yeteneklerle Ay’a büyük makineler göndermek ve orada madencilik yapmak oldukça karmaşık bir süreç. En basit örnek ve en temel zorluk, doğrudan Ay’ın kendi toprağı ile ilgilidir. Ay regoliti, keskin köşeli ve ince toz partiküllerinden oluşmaktadır. Dünya’daki rüzgar veya su ile erozyona uğramadığından, bu partiküller aşındırıcıdır ve elektronik ekipmanlara zarar verebilir. Regolit parçacıkları mikroskobik boyutlarda olup, elektrostatik yükle yüzeylere yapışabilir. Ayrıca sürekli Güneş rüzgarı nedeniyle bu partiküller yüklüdür.