Steven Spielberg’in kült bilim kurgu klasiği Minority Report (Azınlık Raporu), gelecekte suçların henüz işlenmeden önce engellenebileceği bir senaryoyu gözler önüne sermişti. Tom Cruise’un canlandırdığı dedektif, henüz gerçekleşmemiş cinayetleri önlemekle görevlendirilmişti. O dönemde distopik bir kurgu olarak algılanan bu senaryo, günümüzde İngiltere‘de hayata geçme aşamasına gelmiş durumda. Birleşik Krallık hükümeti, kamu güvenliğini artırmak amacıyla “cinayet tahmini” adı verilen bir sistem üzerinde çalışıyor. Bu girişim, ilk olarak Cinayet Tahmin Projesi (Homicide Prediction Project) olarak adlandırıldı, ancak daha sonra ismi daha nötr bir ifadeye dönüştürülerek “Risk Değerlendirmesini İyileştirmek İçin Veri Paylaşımı” olarak değiştirildi. Projenin detayları ise kamuoyunda tartışmalara yol açmaya devam ediyor.
Algoritmalarla Suç Öncesi Müdahale
İngiltere Adalet Bakanlığı’nın yürüttüğü bu araştırma, geçmişte bir suçtan hüküm giymiş bireylere ait verileri kapsamlı bir şekilde analiz ediyor. Kullanılan veriler arasında isim, doğum tarihi, etnik köken gibi kişisel bilgilerle birlikte, polisle ilk temas yaşı, aile içi şiddet geçmişi, ruh sağlığı durumu, bağımlılık öyküsü ve hatta kendine zarar verme eğilimleri gibi son derece hassas bilgiler de yer alıyor. Bu verilerin amacı, kimlerin gelecekte ağır şiddet suçları işleyebileceğine dair tahminlerde bulunmak. Ancak bu yaklaşım, yalnızca teknik bir mesele olmanın ötesinde, etik, hukuki ve toplumsal boyutları olan ciddi bir tartışma ortamı yaratıyor.
Etik ve Toplumsal Tartışmalar
Projenin varlığı, sivil toplum kuruluşu Statewatch tarafından yapılan Bilgi Edinme başvuruları sayesinde kamuoyuna yansıdı. Statewatch araştırmacısı Sofia Lyall, bu sistemin “kurumsal ırkçılığı yeniden üreteceğini ve toplumsal eşitsizlikleri daha da derinleştireceğini” ifade ediyor. Lyall, bu tür sistemlerin kaçınılmaz olarak dezavantajlı ve etnik azınlık gruplarına karşı önyargı barındırdığını vurguluyor. Statewatch, projeyi distopik, korkutucu ve yanlı olarak nitelendiriyor.
Adalet Bakanlığı ise projeyi yalnızca araştırma amaçlı bir girişim olarak tanımlamakta. Yapılan resmi açıklamada, programın cinayet işleme riskini artıran suçlu özelliklerine odaklanacağı ve suçluların tespitinde yenilikçi veri bilimi tekniklerini keşfedeceği belirtiliyor. Ortaya çıkan belgelerde, mağdur bilgilerine ve ruh sağlığı verilerine de erişim sağlandığına dair işaretler bulunmakta. Hükümet yetkilileri, yalnızca geçmişte suç işlemiş bireylerin verilerinin kullanılacağını savunuyor. İngiltere Adalet Bakanlığı yetkilileri, zamanla bu konuyla ilgili detaylı bir rapor yayınlanacağını duyurmuş durumda.
