Kanadalı girişim General Fusion, temiz enerji üretimine yönelik nükleer füzyon teknolojisi üzerinde 20 yılı aşkın bir süredir çalışmakta ve nihayetinde somut bir ilerleme kaydetmeyi başardı. Şirket, geliştirdiği prototip reaktöründe ilk kez plazma üretimini başardığını duyurdu. Bu gelişme, General Fusion’un Lawson Machine 26 (LM26) adlı prototipinin başarıyla çalıştığını ve firmanın iddialı hedeflerine bir adım daha yaklaştığını göstermektedir.
Eski Ama Yenilikçi Bir Teknoloji
General Fusion’un kullandığı teknoloji, aslında 1970’lere kadar uzanan köklü bir geçmişe sahiptir: Manyetize Hedef Füzyonu (Magnetized Target Fusion). Bu yöntemde, manyetik alanlar ve mekanik sıkıştırma kullanılarak füzyon koşulları oluşturulmaktadır. Plazma, reaktör içinde son derece yüksek sıcaklıklara ısıtılıp sıkıştırılarak enerji üretimi sağlanır. Şirket, bu yöntemin uygun maliyetli bir elektrik üretim modeli sunacağına inanmaktadır. Bunun yanı sıra, füzyon reaktörleri için farklı tasarım alternatifleri de mevcuttur. Bunlar arasında tokamak, stellaratör (Stellarator veya yıldızlaştırıcı), Z-pinch ve atalet hapsi (lazer) gibi çeşitli inovatif yaklaşımlar yer alır.
Füzyon Süreci ve Teknolojisi
General Fusion’un süreci, hidrojen izotopları olan döteryum ve trityumun elektrikle çarpıştırılmasıyla başlamaktadır. Bu işlem sonucunda plazmayı bir hazne içinde tutmak için güçlü bir manyetik alan oluşur. Ayrıca, plazma çok hızlı dönen bir sıvı lityum duvarı ile çevrelenmiştir; bu duvar, merkezde bir boşluk oluşturarak plazmanın stabil bir şekilde muhafaza edilmesini sağlar. Ardından, buhar gücüyle çalışan pistonlar devreye girerek lityum duvarını sıkıştırır ve plazmanın sıcaklığını 100 milyon santigrat derecenin üzerine çıkarır. Bu aşamada hidrojen atomları kaynaşarak füzyon reaksiyonunu gerçekleştirir ve böylece büyük miktarda enerji açığa çıkar.
Şirketin Hedefleri ve Gelecek Vizyonu
General Fusion’un kurucusu ve Baş Bilim Sorumlusu Dr. Michel Laberge, şirketin bu alandaki kararlılığını vurgulayarak, “24 plazma enjektörü inşa ettik, 200.000’den fazla plazma oluşturduk ve plazma sıkıştırmalarından füzyon nötronları ürettik. LM26 için riskleri azalttık ve yeni bir döneme hazırladık.” ifadelerini kullanmıştır. Şu anda LM26 reaktörü her gün plazma üretmeye devam etmektedir. Ancak, füzyon reaksiyonunu tam anlamıyla gerçekleştirebilmek için lityum kaplamalı bir sıkıştırma sistemine ihtiyaç duyulmaktadır. Mevcut durumda katı lityum tabakası elektromıknatıslarla sıkıştırılmakta, ancak şirket sıvı lityum sistemini entegre etmek için çalışmalarına devam etmektedir.
2026 Hedefi ve Ticari Başarı
General Fusion, 2026 yılına kadar bilimsel başabaş noktasına ulaşmayı hedeflemektedir. Bu, füzyon reaksiyonundan elde edilen enerjinin, plazmaya verilen enerjiyle eşit seviyeye gelmesi anlamına gelmektedir. Ancak asıl hedef ticari başabaş noktasına ulaşmaktır; yani füzyon tesisinin genel enerji tüketiminden daha fazla enerji üretmesi ve elektriği şebekeye verimli bir şekilde sağlayabilmesidir. Ticari füzyon, halen yakın gelecekte mümkün görünmese de, bu hedefe doğru önemli adımlar atılmaktadır.
