Gelgit Enerjisi ve Spiralis Girişimi
Dünyada gelgit enerjisi potansiyeli oldukça büyük olsa da, bu potansiyeli verimli bir şekilde elektriğe dönüştürmekte halen ciddi zorluklar yaşıyoruz. Bunun başlıca nedeni, su altında çalışan türbinlerin üretim ve bakım maliyetlerinin yüksek olmasıdır. Ancak, Spiralis adlı yenilikçi girişim, Arşimet vidasını farklı bir tasarımla geliştirerek bu maliyetleri düşürmeyi amaçlıyor.
Spiralis, Arşimet vidasını kabuklu deniz canlılarının şekline benzetmiş ve kenarlarındaki kanatçıklar sayesinde çok daha fazla tork üretmeyi başarmıştır. Bu yenilik, enerji üretimini artırıyor çünkü kanatçıkların açıklığı kısa olsa da, vidanın uzunlamasına toplam yüzey alanı oldukça yüksek. Kanat açıklığının kısa olması, malzemenin ciddi yükler altında kalmasını engelleyerek dayanıklılığı artırıyor.
İlginç bir şekilde, bu türbinler tamamen geri dönüştürülebilir plastikten üretiliyor, bu da hem maliyetleri düşürüyor hem de çevre dostu bir yaklaşım sunuyor. Girişimin sunduğu bir diğer avantaj ise, gerekli basım ekipmanlarının taşınarak kurulum sahasında türbini üç boyutlu yazıcı ile üretme imkanı. Firma, bir türbini bu yöntemle sadece bir hafta içerisinde üretilebileceğini iddia ediyor.
Özellikle bol akıntılı İstanbul veya Çanakkale Boğazlarında bu türbinlerden kurmak isterseniz, bir yıl içinde 52 adet gibi önemli bir miktarı yerleştirmek mümkün. En küçük türbin, 10 kW elektrik üretecek kapasiteye sahip. Sistem, yüzeyde bir duba benzeri bir yapının ortasından suya 5 metre daldırılarak kuruluyor. Hızlı bir şekilde dönmeyen ve keskin kenarları olmayan bu türbinler, deniz yaşamına zarar vermeden çalışıyor.
En küçük türbinin boyu 24 metre olacak ve 10 kW üretim yapmak üzere tasarlanmıştır. Şu anda, 1/4 boyutunda gerçekleştirilen testlerde firma, 2,5 kW güce ulaşmayı başardı. Gelecek planları arasında 500 kW kapasiteli bir versiyonun üretimi yer alıyor. Firma, 16 metre boyunda ve 5 metre çapında bir türbin üretip, zorlu kış koşullarında test etmek istiyor. Bu testler için İngiltere’ye ait Alderney adası düşünülüyor. Üç adet tam boyutlu, her biri 500 kW gücünde türbin ile adanın yıllık 1,2 milyon litre dizel ile üretilen elektriğinin karşılanması mümkün olacaktır.
Spiralis, İngiltere çevresindeki gelgit akıntılarından, toplam şebeke ihtiyacının %11’inin karşılanabileceğini belirtiyor ve bu yıl ilk test türbinini denize indirmeyi planlıyor. Testlerden elde edilecek geri bildirimler ve tasarım iyileştirmeleri sonucunda, 2028 yılında ilk türbinin elektrik şebekesine bağlanması hedefleniyor.
Sistemin, ülkemizdeki boğazlardaki yüzey akıntıları için ideal bir çözüm sunduğu söylenebilir. Bu türbinlerle büyük şehirlerin elektriğinin tamamen karşılanması zor olsa da, şehir içinde önemli ölçüde elektrik üretimi sağlanabilir. Böylece, şehir dışından yeni yüksek gerilim hatları döşenmesine ihtiyaç kalmayabilir. Alternatif olarak, baraj yapılmamış nehir yataklarına bu tür sistemlerin eklenmesi, çevreye zarar vermeden hidroelektrik kapasitemizi artırmak için oldukça basit bir çözüm olabilir.
