Çayın Sağlık Faydaları ve Toksik Metal Temizleme Özelliği
İçtiğimiz çayın sağlığa olan faydaları uzun zamandır biliniyor. Ancak, Northwestern Üniversitesi’nden bilim insanları çayın beklenmedik bir özelliğini daha gün yüzüne çıkardı. Çay yaprakları, demlendikleri sudan toksik ağır metalleri temizleme yeteneğine sahip. Bu keşif, günlük çay tüketiminin depresyonu azaltma ve diyabet riskini düşürmenin yanı sıra, içme suyundaki tehlikeli metal kirliliğine karşı da koruma sağlayabileceğini göstermektedir.
Bilim insanları çay yapraklarının metal iyonlarını nasıl uzaklaştırdığını keşfetti. Prof. Vinayak Dravid ve doktora öğrencisi Benjamin Shindel liderliğindeki araştırma ekibi, çeşitli çay türlerinin içme suyundaki ağır metal iyonlarını ne kadar etkili bir şekilde temizlediğini incelemek için kapsamlı bir çalışma gerçekleştirdi. Bilim insanları, ilk olarak temiz su örneklerine belirli miktarlarda kurşun, krom, bakır, çinko ve kadmiyum ekleyerek başladılar. Bu suyu kaynama noktasının hemen altına kadar ısıttıktan sonra, hem dökme hem de ticari olarak paketlenmiş farklı türde çay yapraklarını eklediler ve birkaç saniyeden 24 saate kadar çeşitli sürelerde demlenmeye bıraktılar.
Sonuçlar oldukça dikkat çekiciydi. Ortalama olarak, bir kupa su içinde üç ila beş dakika demlenmiş tek bir poşet çayın, sudaki ağır metal konsantrasyonlarının yaklaşık %15’ini giderdiği tespit edildi. Bu etki, milyonda 10 parça gibi yüksek konsantrasyonlardaki son derece toksik kurşun için bile geçerliydi. Ayrıca, demleme süresi uzadıkça, çay yapraklarının daha fazla metal iyonunu yakalama kapasitesinin arttığı gözlemlendi.
Bu temizleme işleminin ardındaki bilimsel mekanizma oldukça basittir. Kurutulmuş, kırışmış ve gözenekli çay yapraklarının geniş yüzey alanı, sudaki metal iyonlarının yapışmasını sağlıyor. Bu adsorbe edilen iyonlar yapraklarda hapsolarak, çay poşeti veya yapraklar atıldığında sudan uzaklaştırılmış oluyor. İlginç olan taraf ise bu sürecin gerçek bir kimyasal reaksiyon gerektirmemesi ve bu nedenle tüm farklı çay türlerinde benzer etkinliğin gözlemlenmesidir.
Araştırmacılar ayrıca çay poşeti malzemelerinin de bu süreçte önemli bir rol oynadığını keşfetti. Pamuk ve naylon poşetlerin etkisi sınırlı kalırken, doğal kaynaklı biyolojik olarak parçalanabilir selüloz poşetler önemli miktarda ağır metal iyonu emme özelliği gösterdi. Tıpkı çay yapraklarında olduğu gibi selüloz lifleri de büyük bir aktif yüzey alanına sahip olduğundan metal iyonlarını yakalayabiliyordu.
Bilim insanları, bu bulgularla çayın büyük ölçekli su arıtımında kullanılmasını önermese de günlük çay tüketiminin uzun vadede sağlık üzerindeki potansiyel etkilerine dikkat çekiyor. Benjamin Shindel, konuyla ilgili açıklamalarında “Bir nüfusta, insanlar günde fazladan bir fincan çay içerse, zamanla ağır metallere maruz kalmayla yakından ilişkili hastalıklarda düşüşler görebiliriz” ifadelerine yer verdi.
