Sıvı damlacıkların bulundukları yüzeyler üzerinde küresel bir şekil aldıklarını görmüşüzdür. Yaprak üzerindeki çiğ damlası, havaya uçan küresel sabun köpüğü, yüzey üzerinde dağılmadan yuvarlanıp giden civa damlası gibi. Sıvıların bu davranışı göstermelerinin sebebi yüzey gerilmesidir.
Bu tip durumlarda sıvı yüzeyleri elastik bir zar gibi davranırlar. Sıvı moleküllerinin birbirlerini çekmesi sonucu yüzeyde oluşan bu gerilmeye yüzey gerilmesi adı verilir.
Bir sıvı içerisinde,yüzeyde olan ve yüzeyde olmayan moleküllerinin incelenmesi, bu durumu
daha kolay anlayabilmemizi sağlar. Moleküller birbirlerine çekim kuvveti uygulamaktadırlar. Sıvı içerisindeki moleküllere uygulanan kuvvetler simetriktir, ve birbirlerini dengelerler. Yüzeyde ise durum farklıdır. Sıvı moleküllerin üzerinde gaz moleküller vardır ve bunların uyguladıkları çekim kuvvetleri çok düşüktür. Dolayısıyla sıvı moleküllerinin birbirlerine uyguladıkları kuvveti dengeleyemezler ve yüzeyde bir gerilme oluşur.
Küçük çelik iğnenin suya batmaması, bazı böceklerin su üzerinde yürüyebilmeleri, bunların ağırlıklarıyla sıvının yüzey gerilimine karşı koyamamalarından kaynaklanmaktadır.
Su dolu bir kap içerisine küçük çaplı cam bir boru daldırdığımızda suyun boru içerisinde yükseldiğini görürüz. Bu etki “Kılcallık Etkisi” olarak adlandırılır. Uzun ağaçların yüksekteki yapraklarına kadar suyun ulaşması da yine bu etki ile gerçekleşir. Ancak su yerine civa dolu bir kaba cam bir boru daldırdığımızda, civanın sudan farklı olarak boru içerisinde alçaldığı gözlemlenir. Bu durumun anlaşılması için bilmemiz gereken iki kavram vardır.
Kohezyon kuvveti, su-su çifti gibi benzer moleküller arasında oluşan çekim kuvvetidir.
Adhezyon kuvveti ise, birbirlerinden farklı moleküller arasında gerçekleşen çekim kuvvetidir. (su-cam gibi.)
Sıvı dolu bir kaba batırılan cam boruyu düşündüğümüzde, su ve civa örneğindeki gibi gerçekleşecek iki ihtimal vardır. Eğer sıvının kendi molekülleri arasındaki çekim kuvveti (Kohezyon) sıvı ile cam molekülleri arasındaki çekim kuvvetinden (Adhezyon) küçük ise sıvı cam tarafından çekilecek ve yükselecektir.(su-cam) Eğer kuvvetler arasındaki büyüklük tam tersi ise su boru içerisinde alçalır. (civa-cam) Bu durum sıvının çevresindeki yüzeyi ıslatmaya ya da ıslatmamaya yönelik davranması şeklinde de isimlendirilir.
Bir sıvı kılcallık etkisi ile yükselirken kendi ağırlığı bu yükselmeye ters yönde etki edeceğinden, sıvının yoğunluğu yükselme ile ters orantılıdır. Ayrıca kılcallık etkisi temas yüzeyleri arasında gerçekleşir. Bu açıdan kılcal borunun çapı arttıkça, sıvının temas yüzeyi dışındaki yükselmeye ters etki eden kısmı artacağından,çap genişlemesi de yükselmeye olumsuz etki yapar.Bu yüzden uygulamada kılcallık etkisi 1 cm’den büyük çaplar için ihmal edilir.
Bisiklet fren sistemlerinin tarihsel gelişimi, teknoloji ve tasarım yeniliklerinin bir özeti gibi düşünülebilir. İlk bisikletlerde,…
Çin merkezli MingYang, rüzgar enerjisi sektöründeki liderliğini göstermeye devam ediyor. Firma, son zamanlarda dünyanın en…
Sodyum, lityuma kıyasla daha bol miktarda bulunmasıyla dikkat çekiyor ve batarya teknolojileri bu potansiyeli keşfetmek…
Giysilerimizin yıkandığında boyutlarının küçülmesi, genellikle üzücü bir deneyim olabilir. Ancak tüm giysileri, etiketlerinde belirtilen bakım…
Avusturya'nın Linz şehrinde bulunan Johannes Kepler Üniversitesi'nden araştırmacılar, avuç içi boyutlarındaki dronelara ultra ince ve…
Güney Kore'nin Pohang Bilim ve Teknoloji Üniversitesi'nden bir ekip, su altında ilerleyebilen ve gerektiğinde dibe…
Yorumları Görüntüle
Yazılı örnek ters olmuş. Grafik doğru.
" Eğer sıvının kendi molekülleri arasındaki çekim kuvveti (Kohezyon) sıvı ile cam molekülleri arasındaki çekim kuvvetinden (Adhezyon) küçük ise sıvı cam tarafından çekilecek ve yükselecektir."