Teknik Kütüphane

Sıcak İş Takım Çelikleri

Paylaş

Genel olarak yüksek sıcaklıklarda (200°C ve üzeri) çalışan takımlarda kullanılan, yüksek sıcaklıklarda sertliğini ve diğer mekanik özelliklerini koruyabilen; krom, nikel, molibden, tungsten, vanadyum ve kobalt gibi alaşım elementleri içeren çeliklere Sıcak İş Takım Çelikleri denir.

Sıcak iş takım çelikleri genellikle demir ve demir dışı metallerin dövülerek şekillendirilmesinde ve hafif metallerin ekstrüzyonunda kullanılır.

Sıcak İş Takım Çeliklerinin Özellikleri

Sıcak iş takım çeliklerinin sahip olduğu en önemli özellik yüksek sıcaklıklarda mekanik özelliklerini koruyabilmesidir. Bu özelliği de içerdiği alaşım elementleri ve bu elementlerin kullanım alanına göre en uygun optimizasyonu sayesinde gerçekleştirebilmektedir. Sıcak iş takım çeliklerinin temel özellikleri aşağıdaki şekilde sıralanabilir:

  • Yüksek sıcaklıklarda aşınma direnci
  • Yüksek sıcaklıkta yüksek tokluk
  • Yüksek sıcaklıkta yumuşamaya karşı direnç (sertliğini koruyabilmeleri)
  • Yüksek sıcaklıkta yüksek çekme mukavemeti
  • Termal şok direnci
  • Yüksek ısıl iletkenlik
  • Düşük ısıl genleşme
  • Sıcak yırtılmaya karşı direnç
  • Isıl işlemde boyutsal kararlılık
  • İşlenebilirlik

Özellikle dövme prosesinde takımlar çok yüksek sıcaklıklara (1000°C – 1100°C) maruz kalmaktadır. Bu nedenle buralarda kullanılacak çeliklerin mekanik özelliklerinin artırmak için düzgün homojen yapıya sahip ve minimum düzeyde inklüzyon içeren ESR (electro-smag remelting) yöntemiyle üretilmiş çelikler tercih edilmektedir.

Sıcak iş takım çeliklerinin gösterdiği performans; üretim kalitesine, mikroyapıya, uygulanan ısıl işleme, kalıp tasarımına ve kullanım şartlarına bağlı olarak değişiklik göstermektedir. En yüksek performansta kullanabilmek için tüm bu maddelerin iyileştirilmesi gerekmektedir.

Sıcak iş takım çelikleri; metal enjeksiyon, ekstrüzyon ve dövme kalıplarında kullanılmaktadır. Ayrıca son zamanlarda bazı plastik kalıpları için de kullanılımına başlanmıştır. Yüksek sıcaklıklarda gösterdiği üstün mekanik özellikler sayesinde; çelik, demir, demir dışı metal, seramik ve polimer malzemelerin yüksek sıcaklıklarda şekillendirilmesinde kullanılmaktadır.

Hangi kalite sıcak iş takım çeliği kullanılacağı belirlenirken üretim parametreleri önemlidir. Çeliğin kullanımı sırasında maruz kaldığı şartlar göz önüne alınarak uygun kalitede malzeme seçilmelidir. Eğer ekstrüzyonda kullanılacak ise aşınma direncinin yüksek olması gerekmektedir. Eğer çelik dövme ya da metal enjeksiyonda kullanılacak ise de çeliğin tokluğu ön plana çıkmaktadır.

Şekil: Ekstrüzyon Prosesi

Yukarıdaki şekilde ekstrüzyon prosesi için gerekli elemanlar gösterilmektedir. Burada gösterilen ”çelik kalıp” malzemesi sıcak iş takım çeliği olmak zorundadır.

Samet Cesur

Yıldız Teknik Üniversitesi - Metalürji ve Malzeme Mühendisliği

Yayınlayan
Etiketler: dövme ekstrüzyon metal enjeksiyon sıcak iş takım çeliği takım çelikleri

Benzer Yazıları

  • Bilim Tarihi

Bisiklet Fren Sistemlerinin Evrimi

Bisiklet fren sistemlerinin tarihsel gelişimi, teknoloji ve tasarım yeniliklerinin bir özeti gibi düşünülebilir. İlk bisikletlerde,…

4 gün önce yayınlandı
  • Haberler

Dünyanın en büyük çift rotorlu yüzer rüzgar platformu tanıtıldı

Çin merkezli MingYang, rüzgar enerjisi sektöründeki liderliğini göstermeye devam ediyor. Firma, son zamanlarda dünyanın en…

2 hafta önce yayınlandı
  • Haberler

Saniyeler içinde şarj edilebilen yeni sodyum batarya geliştirildi

Sodyum, lityuma kıyasla daha bol miktarda bulunmasıyla dikkat çekiyor ve batarya teknolojileri bu potansiyeli keşfetmek…

2 hafta önce yayınlandı
  • Nedir?

Neden Bazı Giysiler Yıkandığında Çeker?

Giysilerimizin yıkandığında boyutlarının küçülmesi, genellikle üzücü bir deneyim olabilir. Ancak tüm giysileri, etiketlerinde belirtilen bakım…

2 hafta önce yayınlandı
  • Haberler

Ultra ince güneş panelleri eklenen avuç içi büyüklüğündeki drone’un uçuş süresi arttırıldı

Avusturya'nın Linz şehrinde bulunan Johannes Kepler Üniversitesi'nden araştırmacılar, avuç içi boyutlarındaki dronelara ultra ince ve…

2 hafta önce yayınlandı
  • Haberler

Suda yüzgeçleriyle yüzebilen, yürüyebilen ve sürünebilen robot geliştirildi

Güney Kore'nin Pohang Bilim ve Teknoloji Üniversitesi'nden bir ekip, su altında ilerleyebilen ve gerektiğinde dibe…

2 hafta önce yayınlandı