Dövme Dökümden Üstündür Diyebilir miyiz?

Fazlaca karıştırılan iki kavram dövme ve dökümdür. İsimlerinin benzerliği mi bu karışıklığı yaratır yoksa sıcaklıkla olan ilişkileri mi bilinmez ama ikisi de çok farklı yöntemlerdir. Döküm metal biliminin temelidir. Ergime noktalarına ulaştıktan sonra kaliteye bağlı üretim gerçekleştirirsiniz. Ancak dövme günümüz üretim metodlarıyla bakıldığından döküm sonrası şekillendirme gibi anlaşılmalıdır.

Bu iki yöntemin karıştırılması sanıyorum ki küçük atölyelerdeki üretimler nedeniyle olabilir. Çünkü örneğin; eski zamanlarda bir kılıç yapılacak olsa hali hazırda katı olan demir veya çelik anında ısıtılıp örs üzerinde şekillendirilmeye başlanırdı. Aynı ocakta sıcaklığı daha da arttırıp sıvı formu verip bir kalıp içerisinde şekillendirdikleri için dövme veya döküm halk tarafından aynı kavramlarla ifade edilir oldu. Aslına bakarsanız bunu demir ustası bile önemsemiyordu. Demir çelikle hiç uğraşmayan biri bile bir parçayı gördüğünde genelde üretim metoduna direkt olarak döküm gözüyle bakar. Ancak ikisi arasında muazzam bir nüans farkı vardır.

Mesela yapılar arasındaki farklara bakalım. Porozite farkımız var. Döküm boşluğu hatası diye bir problem görürken dövme boşluğu diye bir kavram yoktur. Yüzeysel olarak bir eksiklik varsa buna doldurmama ( underfilling) denir.

Ocakları farklıdır mesela; dökümde devasa ocaklar varken dövmede uzun indüksiyon fırınları vardır. Tabii bu söylediklerimiz endüstriyel ortamlar için geçerli. Yoksa atölye boyutları fırınlarda ocaklarda değişiklik gösterir.

Aynı çeliği önce dökün sonra dövün mekanik değerlere bakınca da fark görürsünüz ama bu fark çok bariz değildir. Isıl İşlem genelde bu değerleri etkiler. İşleme esnasında dövme parçanın yapısı homojenliğinden dolayı daha iyi sonuç verir.

Bir başka üstünlük lif yapısı olayı aynı ağaçlardaki gibi lif yapıları vardır çeliklerin. Bunu mikro yapıda görmezsiniz. Biraz asitle suda kaynatınca bu yapılar kendini makro düzeyde gözlenebilir kılar.

Bu sayede gördüğünüz gibi dövme muhteşem bir lif akışı olur. Sağlamlık ve mukavemet artar, yorulma dayanımı artar. Ve bu yapıda nasıl yönlendirildiğini çeliğin nasıl aktığını gözlerinizde canlandırabilirsiniz.

Bence dövme üretimini hiç görmemiş biri, bunu aynen işleme gibi hayal etmeli. Sadece işin içerisine sıcaklık ve kalıp gibi faktörler giriyor. Şekillendirme olduğu için o kısımda kafalarda yer edinmesi daha önemli. Aksi takdirde dökümdeki gibi alaşımlarını vs. değiştirme imkanınız yok. Bu aynı zamanda inklüzyon, çatlak, kırılma hatalarının oluşma ihtimallerinin dökümle olan ilişkisine kapı aralıyor.

Çok meşhur videolar vardır; Krank mili üretimi gibi dev tezgahlarda kalıpta şekillendirilir. Bunlara döküm denmesi sadece malzemesinin çelik döküm olması itibariyle doğrudur. Dökme demir ve dövmeden yapılan iki krankı ayırt etmek için farklı kavramlar kullanılmadır.

Bir diğer önemli konu testleridir. Döküm üretiminde test ve kontrol gereklilikleri çok fazladır, olmak zorundadır. Dövmede ise belirli proses stabilitesi sağlandıktan sonra daha az kontrol yapılabilir. Dökümde kontrollerin çoğunluğu iç yapıyla ilgili iken dövmede montaj ve işleme öncesi üretim olduğu için şekilsel ve boyutsaldır.