Dökme demir nedir? Nerelerde kullanılır? Özellikleri nedir?

Dökme demir nedir?

Dökme demirler Fe-C diyagramına baktığımızda %2 den %6,67 ye kadar olan bölgede gösterilirler. Ancak yüksek karbon oranı kırılganlığa sebebiyet verdiği için pratikte %4,4’e kadar karbon ve %3,5’a kadar silisyum içeren bir Fe-C-Si alaşımı olarak bilinirler.

Dökme demirler gevrek ve çeliklerden daha düşük mukavemet özellikleri göstermelerine rağmen ucuzdur. Dökülebilirlikleri daha kolaydır. Bunların yanı sıra, uygun alaşımlandırma, iyi döküm kontrolü ve uygun ısıl işlemlerle herhangi bir çeşit dökme demirin özelliklerini çok geniş bir aralıkta değiştirmek mümkündür.

Dökme demirlerin kullanım alanları nelerdir?

• Otomotiv endüstrisinde (krank milleri, diferansiyel kutuları, direksiyon dişli kutusu, vb.)
• Ziraat makinalarında (transmisyon kutuları, ön tekerlek çatalları, vb.)
• Makine sanayinde (hidrolik presler, dövme presleri kafa ve silindirleri, dişliler, akslar, takım tezgâhları vb.)
• Kimya sanayinde (rafineri valfleri, plastik ekstrüzyon silindirleri, doğalgaz boruları, vb.)
• İnşaat sanayinde (kreyn parçaları, beton karıştırıcı parçaları, vb.)
• Madencilik ve Metalurji sanayinde (cüruf potaları, kalıplama dereceleri, sıcak hadde merdaneleri, vb.)
• Ulaştırma sanayinde (volanlar, deniz araçları,trenlerde bağlantı elemanları, tren tekerlekleri ve fren pabuçları vb.)

Dökme demirlerin genel özellikleri

• Basma mukavemetinin yüksektir. İyi mukavemet-ağırlık oranı gösterirler.
• Diğer malzemelerle karşılaştırıldığında mukavemet başına daha düşük maliyetlidir.
• Çok geniş bir aralıkta mekanik/fiziksel özellik göstermesi, mesela, mukavemet 10 kg/mm2 ile 160 kg/mm2 arasında değişir. Sertlik ise 120-300 Brinell arasında değişirken, özel aşınmaya dayanıklı dökme demirlerde 600 Brinell değerindedir.
• Yüksek hız ve üretim kapasitelerinde mükemmel işlenebilirlik gösterirler.
• Özellikle gri dökme demirler mükemmel sönüm kapasitesi özelliği gösterirler. Titreşim söndürme kapasitelerinin iyi oluşu onları motor bloğu üretiminde alternatifsiz kılar.
• Aynı mukavemet seviyelerinde karşılaştırıldıklarında, Çeliklere göre daha düşük yoğunluk ve daha yüksek termal iletkenlik gösterirler.
• Aşınma ve korozyona dayanımı yüksektir. Korozyon direnci, oksidasyon direnci, aşınma gibi çeşitli özellikleri iyileştirmek için kimyasal analiz değiştirilebilir.
• Tasarımdan final ürününe geçiş hızlıdır. Üretim aşamaları hızlı ve kolaydır.
• Ötektik bileşime yakın olduklarından iyi dökülebilirlik özellikleri gösterirler. Düşük ergime sıcaklıklarına sahiptirler. (1150 -1300°C), ve ergime sıcaklığının düşük olması sebebiyle de ucuzdur.
• Mühendislik ve üretim ihtiyaçlarına cevap verebilecek geniş bir çeşitliliğe sahiptir.