Colossal Biosciences ile Dire Kurtun Yeniden Yaratılması

Colossal Biosciences’tan Tarihi Bir Başarı: Dire Kurtun Yeniden Yaratılması

Dallas merkezli biyoteknoloji şirketi Colossal Biosciences, yaklaşık 12.500 yıl önce soyu tükenmiş olan dire kurdun genetik olarak yeniden yaratıldığını duyurdu. Şirket, gri kurt DNA’sı üzerinde yapılan gen düzenlemeleri, klonlama ve antik DNA analizleri aracılığıyla üç dire kurt yavrusu ürettiğini açıkladı. Bu gelişmeyle birlikte, Colossal, dünyanın genetik yöntemlerle yeniden canlandırılan ilk soyu tükenmiş hayvanını yaratma başarısını elde etti.

Dire kurt, bilimsel adıyla Aenocyon dirus, tarih öncesi dönemde Kuzey Amerika’da yaşamış, gri kurtlardan daha büyük, daha kalın kürklü ve güçlü çeneli bir yırtıcı olarak biliniyor. Geliştirilen yavruların görünüş ve fiziksel yapı bakımından bu tarih öncesi türle büyük benzerlik gösterdiği belirtiliyor. Colossal, bu projeyi gizli bir şekilde yürüttü ve çalışmalarını kamuoyuna duyurmadı.

Yavrular şu anda, 2.000 dönümlük bir alanda, 3 metre yüksekliğinde “hayvanat bahçesi standardında” çitlerle çevrili, güvenlik kameraları, drone’lar ve personel tarafından sürekli izlenen gizli bir lokasyonda yaşıyor. Bu tesisin Amerikan Humane Society tarafından onaylandığı ve ABD Tarım Bakanlığı’na kayıtlı olduğu bilgisi paylaşıldı.

Yaratılan dire kurtlar, 13.000 yıllık bir diş ve 72.000 yıllık bir kafatasından elde edilen antik DNA’lar kullanılarak geliştirildi. Bu DNA’lardan yola çıkarak iki yüksek kaliteli dire kurt genomu oluşturuldu. Daha sonra bu genomlar, kurtlar, çakallar ve tilkiler gibi yaşayan yırtıcıların genetik yapılarıyla karşılaştırıldı. Analizler sonucunda, dire kurtlara özgü olan kalın ve uzun kürk, açık renkli tüy yapısı gibi fiziksel özellikleri belirleyen gen varyasyonları tespit edildi. Gri kurt hücrelerine 14 gende toplam 20 genetik düzenleme yapıldı. CRISPR teknolojisi kullanılarak düzenlenen bu hücrelerden en uygun olanlar klonlandı ve elde edilen embriyolar, daha sonra evcil köpeklerin büyük ırklarından seçilen melez dişilere yerleştirildi. Üç gebelik sonucunda sağlıklı üç dire kurt yavrusu dünyaya geldi. İki erkek yavru 1 Ekim 2024’te, dişi yavru ise 30 Ocak 2025’te doğdu.

Projenin danışmanlarından Stockholm Üniversitesi’nden evrimsel genetik profesörü Love Dalén, yavruların DNA’sının %99,9’unun gri kurtlara ait olduğunu, ancak fenotip – yani gözlemlenebilir fiziksel özellikler – açısından dire kurtlara son derece benzediklerini belirtti. Bilimsel çevrelerde bu tür hibritlerin ne ölçüde “dire kurt” sayılabileceğine dair tartışmaların yaşanması bekleniyor. Dalén, bu çalışmayı şimdiye dek alanda atılmış en büyük adımlardan biri olarak değerlendirdi.

Colossal, 2021 yılında Ben Lamm ve Harvard Üniversitesi genetikçisi George Church tarafından kuruldu. Şirket, mamut, dodo ve Tazmanya kaplanını da yeniden hayata döndürme hedefiyle yola çıktı. Mamut projesinde henüz doğrudan bir sonuç elde edilememiş olsa da, Colossal, ilk mamut yavrularını 2028 yılında sunmayı planladığını bildirdi. Şirket, bugüne kadar en az 435 milyon dolar yatırım topladı. Dire kurt projesiyle birlikte, aynı teknolojilerin nesli tükenme tehdidi altındaki türler için de kullanılmaya başlanacağı açıklandı. Yapılan açıklamada, yeni geliştirilen, daha az invaziv klonlama yöntemleriyle iki kızıl kurt yavrusu neslinin başarıyla üretildiği bilgisi verildi. Kızıl kurtlar, Amerika’da en kritik tehlike altındaki yırtıcı türler arasında yer alıyor.

De-extinction teknolojilerine karşı çıkan uzmanlar, bu tür projelere aktarılan büyük bütçelerin başka alanlara yönlendirilmesi gerektiğini ve taşıyıcı hayvanlar üzerindeki etkilerin göz ardı edilmemesi gerektiğini vurguluyor. Montana Üniversitesi’nden çevre felsefesi profesörü Christopher Preston, Colossal’ın hayvan refahına dikkat ettiğini, tesisin büyüklüğü ve Humane Society’nin desteğinin bu noktada önemli bir işaret olduğunu ifade etti. Preston, gen düzenleme süreçlerinde olumsuz sonuçlarla ilişkilendirilmiş genlerin projeden çıkarıldığını ve riskli varyasyonların elendiğini aktardı. Bununla birlikte Preston, doğaya yeniden salım ve ekolojik bütünlük konusunda hala soru işaretlerinin bulunduğunu belirtti. Dire kurtların bir gün doğal ortamlarda ekolojik bir rol üstlenip üstlenemeyeceği bilinmiyor. Preston, Montana gibi eyaletlerde halihazırda gri kurtların yaşam alanlarında zorluklarla karşılaştığını, dolayısıyla yeniden yaratılan dire kurtların doğaya bırakılması fikrinin gerçekçi görünmediğini söyledi.

Colossal’ın kamuoyuna duyurduğu bu gelişme, bilim ve biyoteknoloji tarihinde yeni bir dönemi başlatıyor. Şirket, şimdiye dek yalnızca kuramsal düzeyde tartışılan bir hedefi somut bir başarıya dönüştürdü. Ancak yaratılan türlerin nasıl tanımlanacağı ve bu canlıların ekosistemlerde nasıl bir yer edineceği gibi sorular hala masada duruyor.