Leonardo di ser Piero Da Vinci Rönesans döneminin en önemli insanlarından biridir. Hayatı yaptıkları, yapamadıkları tasarımları kesinlikle incelenmeye değer bir insan. Da Vinci’nin mühendislik harikası tasarımlarını bir yazı serisi şeklinde sizlere aktarmayı planlıyorum. Her yazı da Da Vinci’nin bir icadına değineceğiz. İlk yazı da değineceğimiz tasarımı ise Da Vinci’nin müthiş icatlarından biri olan zırhlı araç, bazılarına göre de tarihin ilk tank tasarımına değineceğiz. Bu tasarımının hayata geçip geçmediğine dair bir belge yok. Ama genel olarak sadece tasarım halinde kaldığı görüşü yaygın.
Leonardo Di Ser Piero Da Vinci yaptığı tasarımda insanüstü bir haya gücü kullandığını bütün çevreler tarafından kabul görmüş bir gerçektir. Da Vinci doğayı mükemmel gözlemleyen ve gerçekliğe önem veren bir insandır. Tank tasarımını birazdan incelediğimizde görülecektir ki zamanın ötesinde bir mühendislik becerisi ve hayal gücü gözükmektedir. İşte bu yüzden Da Vinci, Da Vinci’dir.
Tank tasarımı normal piyade hızında ilerlemesi düşünülen, ordunun içinden geçip gitmesi ve yanlarında bulunan toplarla, piyadeleri tanka yanaştırmaması temeli üzerine dayalıdır. Böyle bir düzeneğin savaş sırasında üstünüze geldiğini düşünün. Düşman askerlerinin psikolojini alt üst eden bir mekanizma, kesinlikle Da Vinci bunu da düşünerek boyutları oldukça büyük olan bir makine tasarlanmıştır. Ama makineyi tasarlarken çok önemli bir detayı gözden kaçırmıştır. Bu konuya ileride değineceğiz.
Da Vinci dönemin zırhlı araç modelini 1487 yılında tasarlamıştır. Nereden mi biliyoruz ? Dönemin Milan dükü Ludovico Sfroza’ya atmış olduğu bir mektup da bu konudan bahsetmiş kendileri.
Mektupta “I can make armored cars, safe and unassailable, which will enter the close ranks of the enemy with their artillery, and no company of soldiers is so great that it will not break through them. And behind these the infantry will be able to follow quite unharmed and without any opposition.” Demiş, yani toplarla donatılmış güvenli bir zırhlı araç yapabileceğinden bahsedip bu aracın kolayca geçilemeyeceğini ve aracı takip eden piyadelerin zarar görmeden ilerleyebilceğinden bahsetmiştir. Tasarıma imza atarken de Da Vinci tam olarak bunu düşünmüştür.
Da Vinci doğayı çok iyi gözlemleyen birisi bu konuda kimsenin şüphesi yok. Herhangi bir tasarımda doğada ki meyvelerden hayvanlardan esinlendiğini biliyoruz. İşte bu tank tasarımında da kaplumbağaları incelemiş ve bu modeli tanka uygulamıştır.
Da Vinci’nin tank tasarıma baktığımız zaman kaplumbağaya benzer bir tasarım tepesinde kubbe olan 360 derece toplarla döşenmiş, büyük bir mekanizma. Bu büyük canavar 8 adamın kas gücüyle çalıştırması halinde bile en fazla yürüme hızında ilerleyebileceği hesaplanmıştır. Gene değişmekle beraber toplamda maksimum 36 adet top yerleştirebilir.
Hareket mekanizması ise tekerler, krank yardımıyla itilen dişli sistemiyle hareket ediyordu. Aracı hareket ettiren dört adet çark dişli olup, kranklar aracılığıyla dönen dört tane fener pinyonunun meydana getirdiği hareket iletme mekanizmasına geçer ve araç hareket eder. Ancak bu sayede tank yürüme hızında ilerleyebilirdi ve her yöne ateşlenebilen toplarla düşman piyadesini kendinden uzak tutabilecekti. Tabi Da Vinci bunu tasarlarken mekanizmanın psikolojik etkilerini mutlaka göz önüne alarak bu kadar büyük bir tank tasarımına imza attı.
Aracın 8 kişi tarafından kullanıldığından bahsetmiştik. Ateş açılacak hedefin seçimini, aracın üst bölümünde taret denilen bölmeye benzer bir delikten, tüm cepheyi gözleyebilen bir nişancı üstlenir ve alt bölümdekilere hangi namludan ateş açılması gerektiğini bildirir. Bunun yanından topları ateşlemekle yükümlü kişiler tankın ilerlemesi için kas gücünü sağlayacak kişiler.
Vinci’nin çizimleri ön tekerlerin yanlış yöne gitmesine neden olan hatalar içeriyor. Eğer tank yapılsa bile hareket edemezdi. Yani güç, krank mekanizmasını ters bağlamış ve tankın hareket etmesi imkansız hale gelmiştir. Alimler tarafından bu mühendislik hatasını Leonardo da Vinci’nin detay odaklı olmasından dolayı dikkatinden kaçtığını varsayıyorlar. Bir kısımda görüş işe çizimlerinin başkaları tarafından ele geçirilip uygulanma riskini öngördüğü için bilerek yaptığı görüşü yaygın.
Karar sizin ne olursa olsun zırhlı araçların atası sayılabilecek bir tasarıma ve daha nicelerine imza atmış bir tarihi kişiliğe şapka çıkarmak gerek. Bir sonraki Da Vinci tasarımında görüşmek üzere.
Kaynakça
Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları Leonardo Da Vinci- 500 Görsel Eşliğinde Yaşamı ve Eserleri
Bruna Nardini – Leonardo Da Vinci, Bir Ustanın Eserleri
Ellerinize sağlık serinin devamını merakla bekliyoruz.