Su Ayak İzi

“Su Ayak İzi” kavramı, 2002 yılında Arjen Hoekstra tarafından ortaya koyulmuştur. Gelişimi ise Hollanda’daki Twente Üniversitesi ile Su Ayak İzi Ağı (Water Footprint Network-WFN) tarafından yapılmıştır. Su ayak izi, tatlı su kullanımının bir göstergesi olup sadece doğrudan ürettiğimiz ya da tükettiğimiz suyun göstergesi değil dolaylı yoldan da tükettiğimiz suyu da ifade eder.

Bir ürünün ya da hizmetin su ayak izi, hammaddenin işlenmesinden başlayarak, prosesinde ve tüketicinin kullanıp tüketmesine kadar geçen süre içerisinde kullanılan tatlı su miktarını ifade eder. Su ayak izi, ürünün sanal su içeriği veya ürünün saklı, gömülü, harici ya da gölge suyu diye adlandırılan farklı terimlerle benzerlik gösterir.

Şekil 1. Su ayak izinin aşamaları (Doğrudan, dolaylı ve tüketici)
https://waterfootprint.org/en/water-footprint/what-is-water-footprint

Su ayak izi, kullanılan suyun türünü ifade etmek üzere 3 türe ayrılmıştır; mavi, yeşil, gri.

  1. Mavi Su Ayak İzi: Genel olarak tatlı su denildiğinde akla gelen su kaynaklarıdır. Bir malı veya hizmeti üretmek için doğrudan veya dolaylı yoldan ihtiyaç duyulan yüzey ve yeraltı tatlı su kaynaklarının toplamıdır.
  2. Yeşil Su Ayak İzi: Bir malı veya hizmeti üretmek için doğrudan veya dolaylı yoldan ihtiyaç duyulan yağmur suyu toplamıdır. Yeşil su ayak izinde bahsettiğimiz yağmur suyu yeraltı sularına karışmaz ve kaybolmaz. Toprakta ya da toprak üstünde belli bir süre saklanır.
  3. Gri Su Ayak İzi: Mavi ve yeşil su ayak izinden farklı olarak gri su ayak izi kirliliğe yönelik bir göstergedir. Su kalitesi kriterine dayalı olarak, su kaynaklarına doğrudan karıştırılan ya da dolaylı olarak karışan atık sulardaki kirletici derişiminin bertaraf edilmesi ya da seyreltilebilmesi için gereken tatlı su miktarını ifade eder.

Türkiye’de Durum

Türkiye su zengini bir ülke değildir. Büyüyen kentleri, artan nüfusu ve gelişen sanayisi ile 2030 yılında su sıkıntısı çekeceğimiz öngörülmektedir. Bu açıdan, su kaynaklarının sürdürülebilir kullanımı ve yönetimi Türkiye için çok önemlidir.

  • Su ayak izinin azaltılması için birey olarak yapabileceklerimiz;
  • Su ayak izimizi ölçebiliriz ve su kaynakları üzerindeki etkimizi net bir şekilde görebiliriz.
  • Sürdürülebilir üretim süreçleriyle üretilen sertifikalı ürünleri tercih edebiliriz.
  • Evsel su kullanımında su tasarrufuna önem vermeliyiz ve dikkat etmeliyiz.
  • İhtiyacın üstünde tüketimden kaçınmalıyız.
  • Geri dönüşebilir atıkları uygun şekilde ayrıştırmalı ve geri dönüşüm tesislerine ulaştırmalıyız.
  • Su kaynakları konusunda çalışan sivil toplum kuruluşlarını takip etmeli ve onlara destek vermeliyiz.

KAYNAKÇA

1-Mesfin Mergia Mekonnen, Arjen Hoekstra, 2010, The green, blue and grey water footprint of farm animals and animal products, Value of Water Research Report Series No.48, UNESCO-IHE, The Netherlands.

2-Guy Pegram, Sarah Conyngham, Ayça Aksoy, Buket Bahar Dıvrak, Deniz Öztok, 2014, TÜRKİYE’NİN SU AYAK İZİ RAPORU Su, Üretim ve Uluslararası Ticaret İlişkisi, WWF-Türkiye, İstanbul, 70pp.

3-Water Foot Print, “What is a water footprint?”, erişim: 6 Mayıs 2021, https://www.waterfootprint.org