Şanzıman nedir? Şanzıman çeşitleri nelerdir?

Şanzıman nedir?

Şanzıman, motordan alınan dönme gücünü şafta ve diferansiyele ileten yapıdır. Aracın hareket edebilmesi için araca gereken torku sağlar. Dönme gücünü iletirken motordan aldığı gücü direkt olarak tekerleklere iletmez. Geri vitese takıldığında aracın geri gitmesini, hızın sabit tutulmasını, araç hareket etmiyorken çalışmaya devam etmesini ve yüksek hızlara çıkıldığında yakıttan tasarruf etmeyi de sağlar. Araç hareket halinde değilken aracın çalışmaya devam etmesini de sağlayan şanzıman motorun her çalıştırılmasında motorda meydana gelen sürtünmelerin önüne geçerek motoru korumaktadır.

Aracın bulunduğu çevre ve coğrafi şartlarına göre en uygun hızda hareket etmesini sağlayarak torku sabit tutar. Debriyajlı araçlarda vites geçişleri elle yapılırken, tork konvektörlü araçlarda otomatik olarak gerçekleştirilmektedir.

Şanzıman otomobillerin yanısıra motosikletlerde de bulunmaktadır. Otomobillerde debriyaj ayakla, vites elle kontrol edilirken motosikletlerde bunun tam tersi olarak debriyaj elle vites ayakla kontrol edilmektedir.

Şanzıman Çeşitleri Nelerdir?

1. Manuel şanzıman

Manuel şanzımanda vites, aracı kullanan kişi tarafından elle değiştirilir. Debriyaj aksamı da manuel şanzımanda çok daha fazla kullanılmaktadır. Çünkü aracı kullanan kış tarafından elle vites değiştirilirken mutlaka öncelikle debriyaja basılmalı ve motordan tekerleklere güç iletimi kesilmelidir. Ardından vites değiştirilir ve debriyaj serbest bırakılır. Debriyaj bırakıldıktan sonra yeni vites seviyesinin ayarındaki güç seviyesi tekerleklere iletilir.

2. Yarı otomatik şanzıman:

DSG (Dual Shift Gear Box) olarak ta anılan yarı otomatik şanzıman ilk olarak yarış arabaları için üretilmeye başlanmıştır. Daha sonra yarı otomatik şanzımanların araç performansını artırdıkları görülünce normal araçlarda da kullanılmaya başlanmıştır. Yarı otomatik şanzıman bulunduran araçlarda iki adet krank mili bulunmaktadır. Bu krank millerinden ilki 1, 3, ve 5. viteslere geçişi sağlarken diğer krank mili 2, 4, ve 6. viteslere geçişi sağlamaktadır.

Son üretilen yarı otomatik şanzımanlar ise 7. vitese kadar destek sağlamakta ve yağsız bir şekilde üretilmektedirler. Bu yüzden kuru şanzıman adını alırlar ve yağ değişimine ihtiyaç duymazlar.

3. Otomatik şanzıman

Otomatik şanzımanın çalışma prensibi adından da anlaşıldığı gibi otomatik olarak vitesin değiştirildiği şanzıman sistemleridir. Vitesin değiştirilmesinin gerekli olduğu anlarda şanzıman ve tork konvertörü vites değiştirilmesi işini halleder.

Kullanım kolaylığı sebebiyle kısa sürede popüler olmuştur ve günümüzde en çok kullanılan araçlar otomatik şanzımana sahip araçlardır.