Yazıya geçenlerde Sakarya’da gerçekleşen bir felaket haberiyle başlamak istiyorum.
Sakarya’nın Arifiye ilçesinde baraj inşaatında yapılan radyografi çalışması esnasında radyoaktif iridyum kaynağı yere düştü. 16 yaşında, inşaatta kaçak olarak çalıştırılan genç iridyumu tesbih sandı ve inşaatta çalışan işçilerden izin isteyerek eve götürdü. Sonrasında genç ve ailesinde maddede bulunan radyasyonun etkisiyle el ve kalçalarında yanıklar ve delinmeler oluşmaya başladı. İşin en kötü yanı gencin elindeki iridyum sebebiyle o gün bindiği toplu taşıma araçlarındaki insanlar ve hatta yolda giderken yanından geçen insanlar dahi kanser ile burun buruna gelmiş durumdalar. Yani kendilerinin kanser olma ihtimalleri oldukça yüksek. Maalesef kimse bunun farkında değil. Yapılan açıklamalara göre alınan doz 300 bin röntgen filmi miktarında. Gencin şimdiki durumunda ise hiçbir iyileşme gözlemlenememiş.
Güncelleme (31.07.2018)
1,5 yıl önce gerçekleşen olayda vücudunda derin tahribatlar oluşan 18 yaşındaki Eyüp Bapun tedavi gördüğü GATA’dan taburcu oldu. Kendi dokusundan yapılan nakil ile elleri ve bacakları kesilmekten kurtulan genç artık %80 engelli. Bapun 18 yaşında malulen emekli oldu.
Şimdi gelelim asıl konumuza. Radyoaktif bir madde olan iridyum nedir? Nerelerde kullanılır?
Öncelikle iridyum en fazla reaktif, toz halindeyken oluyor. Ve hatta toz halindeyken yanıcı bir madde haline geliyor. Kırılgan, çok sert ve gümüş rengi platin ailesinden olan iridyum bir geçiş metalidir ve osmiyumdan sonraki en yoğun elementtir. 2000 °C’de bile korozyona karşı mukavemeti yüksektir.
Yıllık üretimi ve tüketimi 3 tondur. Buna rağmen bilimsel uygulamalarda en çok kullanılan metaldir.
Yeryüzündeki miktarının önemli bir bölümü meteorlarla gelmiştir. Bu nedenle bir maddenin uzaydan gelip gelmediğini anlamak için kullanılır. Göktaşlarının çarpmadığı yüzeylerde ise az miktarda bulunur.
İridyum daha çok pusula yapımında, elektrik kontakları yapımında, otomobil ve motosiklet ateşleme bujisinde kullanılır. En çok kullanılan alaşım ise %10 iridyum ihtiva eden platin alaşımıdır.
Kaynaklar:
Yorumlar