Lehimleme Nedir? Lehimli Bağlantıların Özellikleri Nelerdir?

Bu yazımızda lehim nedir, lehimleme nedir, lehimleme nasıl yapılır gibi soruların cevaplarını bulabileceksiniz.

Lehim nedir?

Lehim, %36 kurşun ve %64 kalay ihtiva eden bir alaşımdır. Yiyeceklerin bulundurulduğu kaplarda kullanılan lehimlerdeki kurşun oranı %10’u geçmemesi gerekir.

Lehimleme nedir?

Lehimleme, iki metal malzemenin, ergime sıcaklığı kendilerinden daha düşük olan bir ilave metal eriyiğiyle birbirine difüzyon bağıyla etkidiği, çözülemeyen bir bağlama elemanıdır. Ergiyen ilave metal sayesinde güçlü bir bağlantı oluşturulur. Lehimleme sıcaklığı, lehim malzemesinin ergime sıcaklığından yüksek, birleştirilecek malzemelerin ergime sıcaklığından daha düşük seçilmektedir.

Kullanılacak lehim yöntemleri işin cinsine göre seçilir. Lehim işlemi genelde havya işlemiyle yapılsa da alev ile, daldırma ile, fırında lehimleme işlemleri de endüstride görülen yöntemlerdendir.

Lehim Gereçleri ve Lehim Prosesinin Gerçekleşmesi

Havya,  malzemelerin birbirleriyle lehimlenebilmeleri için yüksek ısı üreten hızlı bir ısı kaynağına ihtiyaç vardır. Bu “ihtiyacı karşılamak maksadıyla, elektrikle çalışan havyalar kullanılır. Değişik sıcaklıklar arasında çalışıp, 300 watt’a kadar güç üretebilirler. Havya ucunun lehim lekelerinden ve oksitlenmeden korunması önemlidir.

Lehim Pastası, iyi bir lehim bağlantısı için son derece gereklidir. Lehimleme esnasında malzeme yüzeyinin temizlenmesi ve oksitlenmenin engellenmesi amacıyla kullanılır. Katı haldedir ve havya ucuna alındığında lehim işleminde gaz haline dönüşür.

Lehim Teli, kalay ve kurşun metallerinin karışımından oluşur. Kalay miktarının artması lehim kalitesini arttırır. Çünkü kalay miktarı arttıkça alaşımın ergime sıcaklığı düşer. Genelde elektronik devre kartlarının lehimlenmesinde kullanılan iletken malzemedir. Tel çapları 0,75 mm-1,60 mm arasında üretilebilirler. Lehim telleri satıcıdan tedarik edilirken üzerindeki işaretlere ve alaşımın cinsine dikkat edilmelidir.

Lehim takımı

Lehimleme yapılırken, öncelikle lehim yapılacak malzemelerin yüzeyleri temiz değilse; yüzeyler kirden ve pastan arındırılmalıdır. Bunu yapmak için yüzeyler de uygunsa zımpara veya eğe kullanılabilir. Yüzeyler temiz değilse lehim bağlantısı bozuk olur ve homojen bir bağlantı sağlanamaz. Bu işlemi bitirdikten sonra havya, prize takılarak ısınması sağlanır. Varsa havya ucundaki pislikler temizlenmelidir. Malzemeler lehim pozisyonuna getirildikten sonra ısınan havya ucu, lehim pastası sürülen yüzeye lehim teli vasıtasıyla dokundurulur. Lehim teli ısının etkisiyle eriyerek lehim noktasına yapışır. Bu işlem tamamlandığında havya ucu lehim noktasından çekilmeli ve lehim noktası oynatılmamalıdır. Havya lehim noktasında çok uzun veya kısa süre bırakılmamalıdır. İşlem bittiğinde yüzeyi parlak, şekli piramidi andıran, deliksiz ve doğal bir görünüm elde edilmelidir.

Lehimleme yöntemi teknikte, yumuşak lehimleme ve sert lehimleme olmak üzere 2 gruba ayrılırlar:

1. Yumuşak Lehimleme: Genelde ergime sıcaklığının 450 derecenin altındaki sıcaklıklarda ve yük taşımayan bağlantılarda kullanılır. Fazla yük taşımayan ve düşük sıcaklıklarda çalışan hassas sistemlerde kullanılır. Elektronik sistemlerde, teneke ve su borularının birleştirilmesinde kullanılırlar.

2. Sert Lehimleme: Ergimesi 450-1100+ dereceleri arasında olan ve endüstride ağır yüklerin taşındığı yerlerde kullanılan lehim türüdür. Yumuşak lehime göre daha mukavemetlidir. Genelde makine sanayinde kullanılır. Darbe ve titreşimlere karşı daha dayanıklıdır. Kuvvetli bir sızdırmazlık sağlayabilir.

Havya ile lehimleme işleminde her alanda olduğu gibi iş güvenliği faktörü gözardı edilmemelidir. Havya dikkatlice kullanılmamalıdır. Elde edilen sıcaklık kontrol edilmelidir ve havya emniyetli bir şekilde tutulmalıdır. Soğuma tamamlanmadan lehim bölgesine temas edilmemelidir. Ayrıca lehim esnasında çıkan gazlar teneffüs edilmemelidir ve çalışma esnasında bu gazların tahliye sağlanmalıdır.  Lehimleme işleminden sonra eller, bol su ile yıkanmalıdır.

Aşağıda bir elektrik devresinde örnek bir lehim bağlantısı ”nasıl yapılır” izleyebilirsiniz.

Kaynakça

www.elektrikport.com

www.oerlikon.com.tr

www.robodukkan.com