Size bir kripto para birimi borsasının ne olduğunu, ne tür bir borsa seçmenin daha iyi olduğunu , merkezileştirilmiş veya merkezi olmayan borsaları ve ülkeler çapında getirilen kısıtlamalar nedeniyle para kaybetmek istemiyorsanız hangi borsalarla çalışmanın en iyi olduğunu ele alacağız.
Kripto para borsası nedir ve neden gereklidir?
Kripto borsası, kripto paralar ve itibari para birimleri (dolar, euro, ruble vb.) dahil olmak üzere çeşitli varlıklar için kripto para birimlerinin ticaretini kolaylaştıran platformlardır.
Temelde kripto para borsaları, alıcı ile satıcı arasında aracı görevi görür ve işlem ücretleriyle para kazanır.
Diyelim ki 100 dolarınız var ve bunu eşdeğer miktarda bitcoin (veya başka bir kripto para birimi) ile değiştirmek istiyorsunuz. Bunu bir kripto para borsasında yapabilirsiniz. Ayrıca tam tersini de yapabilirsiniz yani belirli bir miktarda kripto para birimini itibari para birimiyle değiştirmek (örneğin, ruble, dolar, euro). Ek olarak, borsada bir kripto para birimini bir başka kripto para ile değiştirebilirsiniz (örneğin, Ethereum için Bitcoin).
Bir kripto para birimi borsasında belirli bir varlığı satın alma ve satma kabiliyetiniz, yalnızca varlığın söz konusu borsada alınıp satılmamasıyla sınırlıdır.
Ne Tür Kripto Para Borsaları Vardır?
Bugün dünyada 600’den fazla kripto para borsası var. Farklı kriterlere göre sınıflandırılabilirler, ancak 2 ana türü ayırt edeceğiz:
- Merkezi Borsalar (CEX)
- Merkezi Olmayan Borsalar (DEX)
Her türün yanı sıra avantajları ve dezavantajları üzerinde daha ayrıntılı olarak duralım. Kripto para birimi merkezi borsaları, alıcı ve satıcı arasında bir aracı görevi görür. Merkezi borsalar, belirli bir tüzel kişilik (şirket) tarafından yönetilip kontrol edildiğinden, işlemlerde daha fazla güvenilirlik sağlar. Dünyadaki tüm kripto para birimi işlemlerinin yaklaşık %99’u merkezi borsalardan geçiyor.
İşte birkaç popüler merkezi borsa:
- Coinbase
- Huobi
- WhiteBIT
- Binance
- KuCoin
Merkezi olmayan kripto para borsaları, kullanıcıların üçüncü bir tarafa veya aracıya ihtiyaç duymadan eşler arası (P2P) işlemler gerçekleştirmesine olanak tanır. Bazı kullanıcılar, güvenlik ve anonimlik açısından merkezi borsalara göre bazı avantajları olduğu için merkezi olmayan borsaları tercih ediyor.
Popüler merkezi olmayan borsalar şunları içerir:
- Uniswap (V2)
- SushiSwap
- 1inch
- Curve Finance
- PancakeSwap
Kripto para borsası türlerinin avantajları ve dezavantajları
Her kripto borsası türünün kendi avantajları ve dezavantajları vardır, bu da onları kullanıcının tercihlerine bağlı olarak aşağı yukarı uygun hale getirir.
Merkezi borsaların faydaları
1. Kolaylık
Merkezi borsalar, acemi yatırımcılara kripto para birimleri ticareti ve yatırımı için “kullanıcı dostu” bir arayüz sunar. Bakiyenizi kolayca görebileceğiniz ve işlem yapabileceğiniz web sitesinde veya borsa uygulamasında bir hesap açarsınız ve ardından direkt işlem yapmaya başlayabilirsiniz.
2. Güvenilirlik
Büyük merkezi borsalar, kullanıcılara platformlarında işlem yaparken ve ticaret yaparken yüksek düzeyde güvenlik sağlar. Örneğin; WhiteBIT kripto para borsası ve kripto çevirici platformu dijital varlıkların %96’sı soğuk cüzdanlarda depolanıyor ve Web Uygulama Güvenlik Duvarı (WAF) kullanması sayesinde hacker saldırıları tespit edilerek engelleniyor, böylece WhiteBIT’teki fonlar her zaman güvende kalıyor.
Merkezi borsaların dezavantajları
1. Yüksek komisyonlar
Merkezi olmayan borsaların aksine, merkezi borsalar genellikle hizmetleri için yüksek ücretler talep eder. Ancak bu her borsada farklılık göstermektedir ve bazı borsalarda bu komisyon oranları ciddi anlamda çok düşüktür. Örneğin WhiteBIT kripto para borsası standart işlem ücreti bazı işlem çiftleri için değişiklik gösterebilir ancak %0,1’den daha fazla olamaz.
2. Bilgisayar korsanı saldırıları riski
Merkezi borsalar, müşterilerinin varlıklarından sorumlu şirketler tarafından yürütülür. Büyük borsalar genellikle milyarlarca dolar değerinde kripto para tutar ve bu da onları bilgisayar korsanları için bir hedef haline getirir. WhiteBIT gibi kripto para borsalarının aldığı önlemlerden dolayı saldırı riski hemen hemen yok denilecek kadar düşüktür ve bu da borsayı yatırımcılar için güvenli bir liman yapmaktadır.
Merkezi olmayan borsaların faydaları
1. Gizlilik
Merkezi olmayan borsalar, müşterilerin KYC (müşterinizi-tanıyın) formlarını doldurmasını gerektirmez. Bu, kayıt olurken merkezi borsalarda olduğu gibi kendiniz hakkında ayrıntılı bilgi vermenize ve pasaport doğrulamasından geçmenize gerek olmadığı anlamına gelir. Bu, gizliliğinizi ve anonimliğinizi garanti eder.
2. Piyasa spekülasyonundan korunma
Merkezi olmayan borsaların P2P işlemleri temelinde çalışması nedeniyle, kullanıcılar hayali ticaret gibi piyasa manipülasyonlarından daha fazla korunur. Piyasada olup bitenlerden geri kalmamak için coin haber takibi çok önemlidir ve sık sık bunları okumanızı tavsiye ederiz.
3. Hırsızlığa karşı koruma
Merkezi olmayan borsa kullanıcılarının varlıklarını üçüncü bir tarafa devretmeleri gerekmez, çünkü aracısız doğrudan ticaret yaparlar. Dolayısıyla merkezi borsalardan farklı olarak aracı şirketin hacklenme riski yoktur. Buna göre, kullanıcılara varlıklarının çalınmasına karşı daha fazla güvenlik garanti edilir.
Merkezi olmayan borsaların dezavantajları
1. Kullanım zorluğu
Merkezi olmayan borsa kullanıcılarının, kripto cüzdanlarının anahtarlarını ve şifrelerini hatırlamaları gerekir, aksi takdirde varlıkları, kurtarılma olasılığı olmadan sonsuza kadar kaybolur. Merkezi olmayan borsalar, daha dostça bir kullanıcı deneyimi sunan merkezi borsaların aksine, kullanıcının platformla çalışma sürecini dikkatli bir şekilde incelemesini gerektirir.
2. Fiat para birimi ticareti yapamama
Merkezi olmayan borsalar, itibari para birimlerinin dijital para birimleriyle değiştirilmesine izin vermez. Yani, bu tür borsalara dolar, euro veya ruble ile kripto para yatırmak imkansızdır. Bu, onları halihazırda kripto para birimlerine sahip olmayan kullanıcılar için daha az uygun hale getirir.
3. Likidite sorunları
Merkezi olmayan borsalar, toplam kripto para birimi ticaret hacminin yalnızca ~% 1’ini oluşturur. Buna göre, merkezi olmayan borsalar genellikle likiditeden yoksundur ve kullanıcıların uygun alıcı veya satıcı bulması zor olabilir.
Kripto borsa türlerinin karşılaştırmasını özetlersek, çoğu kullanıcının, özellikle de yeni başlayanların, merkezi borsaları kullanmanın daha rahat olacağı sonucuna varabiliriz.
Türkiye’de hangi kripto para borsalarıyla çalışmak daha iyidir?
2022’de kripto borsası seçerken dikkat etmeniz gereken bir diğer nüans da son dönemde bazı borsaların farklı ülkelerde kısıtlamalar getirmesidir.
Örneğin, dünyanın en büyük borsası Binance, 10.000 €’yu aşan varlıklara sahip Rusya Federasyonu vatandaşları için işlemleri kısıtladı. Ayrıca, Rusya’da verilen Visa ve Mastercard kartları Binance’te kullanılamıyor. Coinbase borsası, Rus gerçek ve tüzel kişilerin 25 binden fazla adresini bloke etti. BTC-alpha, CEX IO, Bitstamp, Upbit, Bthumb, Corbit, Gopax gibi platformlar, Rusya’dan gelen kullanıcılarla çalışmayı tamamen durdurdu. Bu tür kısıtlamalar Türkiye’de yok ancak her zaman bu tür haberleri takip etmeli ve genel anlamda kripto para haberleri takibini sık sık yapmalısınız.
Çoğu durumda, kısıtlamalar, o ülkede ikamet edenler için onlarla çalışmanın karmaşıklığını artıran merkezi borsalar için geçerlidir. Bazıları için bu, kişisel verilerinizin bir hesapla bağlantılı olmadığı, merkezi olmayan borsaların kullanılması lehine başka bir argüman olabilir. Buna göre merkezi olmayan borsalarda kullanıcılara vatandaşlıklarına göre kısıtlamalar getirmek oldukça zordur. Bununla birlikte, birçok kullanıcı çok daha rahat ve merkezi borsaları kullanmaya alışkın.
Merkezi bir kripto para birimi borsası seçerken dikkat edilmesi gerekilen birkaç ipucu:
1. Borsadaki kısıtlamalar hakkında bilgi arayın.
Borsaya kayıt olmadan önce, Türkiye vatandaşları için kısıtlamalar getirip getirmediği ve yakın gelecekte getirip getirmeyeceği hakkında bilgi için internette arama yapın. Borsanın getirdiği kısıtlamalar hakkında bilgi bulamadıysanız veya daha da iyisi, borsa bu tür kısıtlamaları getirme olasılığını resmen reddettiyse, bu borsayı seçmek için iyi bir argümandır. Aynı zamanda, iyi bir üne sahip ve işlevsellik açısından size uygun büyük borsalar arasından seçim yapmanın son derece önemli olduğunu unutmayın (çeşitli parametreler için en iyi kripto para borsalarının derecelendirmesi CoinMarketCap’te görüntülenebilir).
2. Borsanın yargı yetkisine dikkat edin.
Örneğin, merkezi Çin’de bulunan (HQ) platformların, AB veya ABD merkezli platformlara göre Rus kullanıcılara kısıtlama getirme olasılığı daha düşüktür. Bundan dolayı Türkiye’de de bu tür nüanslara dikkat edin ve sık sık kripto haber takibi yapınız.
Şu anda Türkiye kullanıcılarına kısıtlamalar getirmeyen ve Türkiye’de popüler olan bazı kripto para borsaları şu şekildedir:
- OKX
- WhiteBIT
- Binance
- Gate.io
- ByBit
Yorumlar