Günlük hayatta örnekleriyle pek çok kez karşılaştığımız ve genel olarak “pas” diye adlandırdığımız korozyon, sadece yapı ve malzemelere verdiği zararla kalmıyor, bu zararlar neticesinde ülkeler için çok ciddi bir mali kayıpta oluşturuyor. Korozyonun neden olduğu mali kayıplara geçmeden önce biraz işin temeline inelim.
Korozyon, metallerin içinde bulundukları ortam ile kimyasal veya elektrokimyasal reaksiyonlara girerek metalik özelliklerini kaybetmesi olayıdır.
Tüm metaller doğada mineral olarak bulundukları hale dönüşmek isterler. Doğadaki mineraller, söz konusu metalin en düşük enerji taşıyan bileşiği yani en stabil halidir. Bu mineraller özel metalürjik işlemlerle ve enerji harcanarak metal haline getirilirler. Ancak bu durumda stabil değildirler ve uygun bir ortamın oluşması halinde kimyasal enerjilerini geri vererek yeniden minimum enerji taşıyan stabil bileşikler haline gelmek isterler. Bu nedenle korozyon olayları enerji açığa çıkararak kendiliğinde gerçekleşmektedir.
Korozyon olayı hemen hemen her yerde görülebilmektedir. Metaller dışında, polimer ve seramiklerde de seyrekte olsa korozyon gerçekleşebilmektedir. Açık atmosferdeki tanklar, depolar, direkler, yer altı boru hatları, betonarme demirleri, iskele ayakları, gemiler, makine parçaları vs. örnek olarak verilebilir.
Korozyonun bu kadar geniş bir alanda meydana gelmesi nedeniyle mali açıdan kayıplar oluştursa da bu maliyet kaybı öngörülenden çok daha ciddi rakamlara ulaşmaktadır.
Korozyon Kontrol Standartları ve Belgelendirme Birliği olan NACE International’ın yaptığı 2 yıllık küresel bir araştırmaya dayanarak yayınladığı raporda, yıllık küresel korozyon maliyetinin 2.5 trilyon $ olduğu ve bunun dünya genelinde gayri safi milli hasılatın kabaca %3.5’ine denk geldiği belirtilmiştir. Türkiye’de bu oranın %4 seviyesinde olduğu öngörülmektedir.
Sektörel Bölgelere Göre Küresel Korozyon Maliyeti (Milyar $) (NACE, IMPACT 2016)
Amerika’da yapılan bir başka araştırmaya göre de;
- Yakıt sistemlerinde: 100 milyon $ / yıl
- Radyatörlerde: 52 milyon $ / yıl
- Egzoz sistemlerinde: 500 milyon $ / yıl kayıp yaşanmaktadır.
Egzoz sistemlerinde maliyetin bu kadar fazla olmasının sebebi iklim koşulları olarak açıklanmıştır. Amerika’da kışın, fazla yağan karı eritmek için fazla miktarda tuz kullanıldığı ve bu tuzun da egzozu korozyona uğrattığı belirtilmiştir.
Korozyon maliyetini oluşturan etkenler; ilave malzeme, enerji, sermaye, teknik bilgi ve işçilik olarak sınıflandırılmaktadır. Bu maliyeti de kendi içerisinde 4 gruba ayırabiliriz:
- Sermaye Harcamaları: Korozyon nedeniyle yeniden yapılması gereken bina ve teçhizat harcamalarını kapsar.
- Kontrol Harcamaları: Bakım ve tamirat ile korozyonun kontrol altına alınması için yapılan harcamalardır. Kaplamalar, Ortalama ilave edilen frenleyici malzeme ve katodik koruma örnek olarak verilebilir.
- Tasarım Harcamaları: Yapısal bütünlüğü sağlamak için korozyona dayanıklı malzeme seçimini, gıda endüstrisinde ürün saflığını sağlamak için yapılan malzeme seçimini, malzemeye korozyon direncini kazandırmak ve bunu arttırmak için yapılan ısıl işlem gibi ek işlemleri kapsar.
- İlişkili Diğer Harcamalar: Ürün kaybı, ilave parçaların bakımı, ürünün kirlenmesi, depolama işlemleri ve korozyona karşı sigorta gibi harcamaları kapsar.
Korozyon kayıplarını mümkün olduğunca azaltmak amacıyla teknolojik olarak uygulanabilen çeşitli yöntemler geliştirilmiştir. Bunların en önemlileri;
- Özel Korozyon Yönetim Stratejisi (CMS)
- Boya ve kaplamalar,
- Paslanmaz Çelikler,
- İnhibitör kullanımı,
- Anodik Koruma,
- Katodik Koruma’dır.
Korozyon önleyici en iyi yöntemlerin uygulanması, maliyet kayıplarını %15-35 oranında azaltacak ve küresel bazda 375-875 milyar $ tasarruf sağlayacaktır.
NACE International‘ın raporunda özellikle CMS için, gelecek 10 yılda yeni nesil korozyon yönetimi uzmanlarına gereksinim duyulacağı ve korozyon mühendislerinin CMS üzerine çok daha fazla yoğunlaşmaları gerektiği vurgulanmıştır.
KAYNAK
Yıldız Teknik Üniversitesi Korozyon ve Korunma Ders Notları
International Measures of Prevention, Application and Economics of Corrosion Technology, NACE Int. 2016
Yorumlar