Kompozit malzemelerde kullanım kaynaklı oluşan deformasyonlar ve darbeye bağlı gerçekleşen hasarlardan dolayı onarım ihtiyacı doğmaktadır. Kimi zaman üretim ve tasarım yetersizliğinden kaynaklı hasarlar ortaya çıkar ve bu durumlarda da onarım ihtiyacı doğabilir. Bu gibi durumlarda hasarlı veya kusurlu bölge onarılır ve malzeme orjinal dayanıklılığına geri döndürülür. Onarım işlemleri sayesinde zamandan ve malzemeden oldukça tasarruf edilir. Bu tasarruftan dolayı önerilen uygulamalardır. Onarımlarda hasar tiplerine göre en uygun yöntemi seçmek önemlidir. Hasar görmüş malzemeleri malzemeye uygunonarma metodlarına göre onarabilmekteyiz. Kompozit malzemelerde onarım metodları şu şekildedir.
Koruyucu Bant Metodu
0.025 mm ve 0.075 mm arasında alüminyum bant kullanılarak gerçekleştirilen onarım metodudur. Kompozit malzemenin temizlenmiş olan hasarlı bölgesine alüminyum bandın yapıştırılmasıyla gerçekleştirilir. Bu yapıştırma sayesinde bant yüzeydeki fiberlerin dağılmasını önler ve malzeme içine su sızmasının da önüne geçilmiş olur. Tam anlamıyla onarma ve koruma işlemi sağlamasa da hasarın büyümesini engellemektedir. Hasarın büyümesini engelleyerek kesin çözüm bulunmasına kadar zaman kazanılmasına olanak verir. Kırılan bir eşyamızı değiştireceğimiz ve yenisine alacağımız güne kadar bantla muhafaza etmek gibi düşünebiliriz.
Reçine ile Kapatma Metodu
Kompozit malzemelerdeki hasarlı bölgelerin üzerine reçine sürülmesi şeklinde gerçekleştirilen onarım metodudur. İşlemin amacı yine bantlama işlemiyle aynı olacak şekilde serbest fiberlerin ayrılmasını önlemektir. Malzeme üzerindeki bölgeye fırça ve herhangi bir araç yardımıyla sürülen reçine, malzemenin bir arada kalmasını sağlayarak kesin çözüm bulunana kadar bizlere zaman kazandırabilmektedir.
El Yatırması Onarım Metodu
En çok tercih edilen onarım metodlarından biridir. Genellikle keçe ve elyaf malzemenin, hasarlı bölgeye uygun şekilde yerleştirilmesinin ardından reçinenin elyaf ve keçenin üzerine sürülmesi yöntemiyle gerçekleşen onarım yöntemidir. Yapışmanın gerçekleşmesi için vakum basıncı yeterli olabilmektedir ve bu sayede malzeme yüzeye kolayca uyum sağlamış olmaktadır.
Reçine olarak genellikle polyester ve epoksi malzemesi kullanılmaktadır. Metod oda sıcaklığında ve yüksek sıcaklıkta olmak üzere ikiye ayrılmaktadır. Aralarındaki tek farkın yüksek sıcaklıkta gerçekleşen onarımın 95 °C’de gerçekleşmesidir.
Pre-Preg Onarım Metodu
Pre-preg önceden emridilmiş karbon, cam yada aramid elyaf anlamına gelir. Dokunmuş yada karbon ve aramid kumaşlar üzerine emridilmesi yada yarı kürleştirilmesi ile oluşmaktadır. El Kuru kumaşların kalıba serilip reçinelenmesi işlemine göre daha basittir. Önceden emdirilmiş reçine, üzerine gelen fiber kumaşı tutar. Bu sayede serim ve kesim işlemleri daha kolay yapılır. Reçine hazırlama süreci olmadığı için daha temiz ve daha sağlıklı bir işlemdir. Pre-preg hakkında bir diğer yazı
Dolgu ve Basamaklı Yama Onarımı
Bu yöntemde onarım metodları arasında el yatırması onarım yöntemi ile birlikte en çok tercih edilen onarım yöntemlerinden biridir. Dolgu yamaları bağlanma dayanımının yüksek olduğu yerlerde yapılmaktadır. Genellikle 12:1 oranında ve düz plakalara uygulanmaktadır. Dolgu yama ile yapışma yüzeylerinde daha düzgün kayma gerilmeleri gözlemlenir. Bu durumda deliminasyon etkisini azaltır ve sıyrılmaları azaltır.
Basamaklı yama onarımı ise dolgu yamaya göre fiziksel farklılığa sahiptir. Fiziksel şekli basamak şeklinde olması nedeniyle basamaklı yama denmektedir. Basamakların her biri tabaka için birbiri üzerine bindirme yüksekliği 50 mm olması gerekmektedir.
Basamaklı yamanın daha fazla tercih edilmesinin sebebi dolgu yamalara göre daha belirgin olmasıdır. Dolgu ve basamaklı yamalarda yama ile ana parça iyi şekilde kaynaşır ve malzemenin dayanıklılığı ve statik özellikleri artar. Bununla birlikte uygulaması zor ve zaman alan bir süreç gerektirir. Uygun yama ve parça oranlarını yakalamak için hasarsız kısımlardan fazla parça almak gerektiğinden malzeme israfına da neden olmaktadır.
Kaynak
Kompozit Yama ile Kuvvetlendirilmiş Çentikli Kompozit Malzemelerin Düşük Hızlı Darbe Davranışlarının İncelenmesi – Yüksek Lisans Tezi (Hakan Yıldız)
Yorumlar