Karbon ayak izi nedir?

Genel tanımıyla karbon ayak izi her kişinin insansal faaliyetleri sonucunda doğada oluşturduğu karbondioksit miktarıdır. Yani her insanın ısınma, enerji tüketimi, ısınma veya satın aldığı her bir ürün sonucunda atmosfere saldığı karbon miktarıdır. Karbon miktarı kişisel tercihlerden bağımsız olarak attığımız adım olsun, kullandığımız enerji olsun, yaptığımız her işin tür ve miktarına göre farklılık göstermektedir. Karbon ayak izimiz yaşadığımız dünyaya, hayatımıza ve çevremize geri dönülmez ve telafi edilemez zararlar vermektedir.

Doğaya saldığımız karbonun doğal yaşamda bize gelen karşılığı, küresel ısınma, iklim değişikliği olmuştur. Fosil yakıtların kullanımındaki gelen artış, nüfustaki artış ve nüfus artışına paralel olarak tüketimin oldukça artması, ayrıca oksijen kaynağımız olan ormanlarımızın azalması ve daha birçok olay karbon ayak izimizin doğrudan artmasına neden olmaktadır.

Karbon ayak izi ikiye ayrılmaktadır.

Birincil ayak izi

evsel enerji tüketimi ve ulaşım da dahil olmakla beraber fosil yakıtlarının yakılmasından doğrudan ortaya çıkan CO2 emisyonlarının miktarıdır.

İkincil ayak izi

kullandığımız ürünlerin imalatı ve en kullanımı sonunda bozulmasıyla ilgili dolaylı olan CO2 emisyonlarının miktarıdır.

Kişisel Etkinlikler

İstemesek bile her bireyin belli bir karbon ayak izi vardır. Örneğin, evimizden çıkıp yürüyüş yaptığımız zamanı ele alalım; bu zaman dilimi içinde giydiğimiz ayakkabının ham maddesi olan plastiğin her adım atmamızla sürtünme yoluyla karbon ayak izi ürettiğini görmekteyiz. Örneğin, alışveriş yaparken kullanılan poşetler, üzerimizde bulunan parfüm ve fark etmediğimiz birçok ayrıntı bu kısacık zaman içerisinde atmosfere saldığımız karbon ayak izi miktarımızı belirler.

Kurumsal Etkinlikler

En çok karbon ayak izi kurumsal faaliyetler sonucu kurumlar tarafında oluşmaktadır. Özellikle enerji tabanlı çalışan kurumların oluşturduğu karbondioksit çok ciddi boyutlara varabiliyor. Kimi kurumların bir günde oluşturduğu karbon ayak izini, binlerce insanın yıllarca oluşturduğu karbon ayak izine eşit olmaktadır.

Gıda Tercihleri

Korbon ayak izimizi etkilyen başka bir faktörde gıda tercihlerimizdir. Tercih ettiğimiz gıdaların içeriği, tüketime çıkarma sistemi ve daha birçok aşama karbon ayak izi miktarını doğrudan belirliyor. Örneğin hayvansal gıdalar tüketen biri ile vejeteryan birine göre gıda bakımından karbon ayak izi daha yüksek olmaktadır.

Gıdaların tüketiciye sunulma yöntemleri de karbon ayak izi miktarı bakımından önemlidir. Gereksiz yere yapılan fazla paketleme karbon ayak izimizin büyük derecede artmasına sebep olmaktadır. Bol malzeme kullanılarak paketlenen ürünler yerine daha az paketleme gerektiren ürünler kullanmak bu açıdan oldukça önem arz etmektedir. Gıda konusunda başka dikkat etmemiz gereken konu ise ithal ürünlerdir. Yetiştiği yerden masamıza gelen süre zarfında ciddi miktarda yakıt ve ulaşım tüketimine neden olmaktadır. İthal gıdalar yerine yerli gıdalar tüketmek de oldukça önemli bir konudur.

Sebze ve meyveleri mevsiminde tüketmek de mevsim dışı tüketmeye az kimyasal madde ve az enerji tüketimi sağlamakta olup karbon salınımızı aza indirmektedir.

Diğer Tüketimler

Gıdaların yanında mobilya, giyim, elektronik ve birçok başka tüketim ürünleri de karbon ayak izi miktarını doğrudan etkilemektedir. Örnek vermek gerekirse; doğal kumaşlar kullanmak yerine kimyasal boya ilave edilmiş kıyafetler tercih edersen karbon salımını doğrudan olumsuz olarak etkilemiş olursun.

Karbon ayak izi açısından en önemli tüketim ürünü elektronik eşyalar oluşturmaktadır. İşlevini kaybetmemiş elektronik ürünün yerine, yenisi çıkmış diye hemen değiştirmeniz yaşam alanımızı diğer bir değişle elektronik çöplüğe dönüştürüyor. Bu elektronik aletlerin üretiminde kullanılan malzemelerin doğaya yaydıkları karbon azımsanmayacak seviyededir.

Ulaşım

Günlük yaşamımızda kullandığımız ulaşım türleri karbon ayak izimiz açısından ciddi öneme sahiptir. Ulaşım için kullanılan araç türleri ve bu araçların kullandığı yakıtlar karbon ayak izimizi büyük oranda etkilemektedir. Örneğin, ulaşımını kişisel otomobille karşılayan birisinin, toplu taşıma kullanması yani bir kişinin yapacağı karbon salınımı ile 30 kişinin yapacağı karbon salımı farkı çok yüksek oranda fark yaratmaktadır. başka bir birey ile olan karbon ayak izi miktarı arasında çok ok yüksek farklar oluşuyor. Ayrıca en çok karbon salımı yapan ulaşım türünün uçaklar olduğu söylenmektedir.

KARBON AYAK İZİ MİKTARI NASIL AZALTILIR?

• Gereksiz elektrik sarfiyatı: Kulanımda olmayan ve elektrik tüketen her şeyin kapalı tutulması,
• Duşta ve ısınmada düşük sıcaklıkta su kullanımı,
• Şehir içinde ulaşımızı gerekmediği zamanlarda yaya olarak veya bisiklet ile gidermemiz,
• Sürekli alışveriş yapmak yerine uzun sürelerde ve tek seferde alışveriş yapmak,
• Evinizde iyi bir yalıtım sisteminin sizi ektra enerjiden koruyarak hem ekonominize hem de doğaya karşı daha yararlı
• A sınıfı enerji tüketen beyaz eşyalar veTasarruflu ampuller.

Karbon ayak izi hesaplamasını yapıp alacağımız önlemler yaşamımızı ve geleceğimizi garantiye almamızı sağlayacaktır.

Ayrıca Kyoto Protokolü; sera etkisi yaratan gaz salımlarını azaltmak için sanayileşmiş ülkeler için çeşitli hedefler koyarak yapılan uluslararası antlaşmadır.