Klor nedir? Klorun özellikleri nelerdir? Klor üretimi ve kullanımı

İdlib’de kullanılan kimyasal silah insanlık tarihinin en korkunç katliamlarından birine imza attı. 500 kişi bu gazdan etkilenirken 100’ü aşkın kişi de bu gaz sebebiyle yaşamını yitirdi. (3 Nisan 2017)

Siirt’in Aktaş köyünde klor gazı sızıntısı gerçekleşti. Yaşanan olayda 92 kişi etkilendi ve hastanelere kaldırıldı. 60 kişi ise köyün yakınındaki mesire alanında Kızılay çadırlarında gözetim altına alındı. (11 Eylül 2017)

Suriye’de Esad rejiminin, İdlib’teki bir sivil yerleşim alanına klor gazı ile düzenlediği saldırıda 7 sivilin etkilendiği bildirildi. (06.02.2018)

İnsanlar için ölümcil bir gaz olan klor gazı boğucu kokulu, sarı renkte bir gazdır. Ağırlığı havanın ağırlığından 2,5 kat daha fazladır ve suda az çözünür. Klor suyu olarak adlandırılan bu çözelti altını bile korozyona uğratacak güçtedir. -34 °C’nin altında veya yüksek basınç altında sıkıştırıldığı zaman sıvı haldedir.

Klor Nedir?

Klor (Cl) 17 atom numarasına sahip, 35.5 gr ağırlığında, oda sıcaklığında gaz halde bulunan, halojen grubundan bir elementtir. Su arıtımında veya mikroptan arındırma işlemlerinde kullanılan zehirli bir gazdır. Keskin ve boğucu bir kokusu vardır ve suda çözünebilme özelliğine sahiptir. Klor ve klor bileşikleri özellikle leke çıkarıcı, renk açıcı ve mikrop öldürücü gibi işlemlerde kullanılır.

Klor Özellikleri Nedir?

Klor, periyodik tabloda 7A grubunda bulunur. Keskin kokulu, yeşilimtrak renkli, en hafif, zehirleyici ve tahriş edici bir gazdır. Havadan 2,5 kat daha ağırdır. Bir litre suda yaklaşık olarak 2-3 litre klor çözünebilir. Klor suyu olarak adlandırılan bu çözelti, altını bile yükseltgeyebilir.

-34°C sıcaklığın altında sıvı halde bulunur. Flor, klor, brom, astat ve iyotla halojenler grubunu oluşturur. Halojen grubundaki tüm elementlerin son yörüngelerinde 7 elektron vardır. Diğer elementlerden 8. elektronu alma eğilimindedirler.

Klor, hemen hemen tüm metalleri etkiler. İnce demir bir çubuk ısıtılıp, içinde eser miktarda su olan klor dolu bir tüpe daldırıldığında, akkor hale gelere, rengi kahverengi olan demir klorür dumanı yayar. Tepkime sırasında sıcaklık fazla yükselir ve demir ergir. Tüpün dibinde bulunan su, ergimiş demirin cama temas ederek kırmasını engeller. Gümüş, bakır, kalay, alüminyum ve kurşun da klorla tepkimeye girer. İçi klor dolu bir tüpe az miktarda cıva dökülürse, cıva klorür oluşarak billurlaşır ve tüpe yapışır. Platin ve altın da klor etkisiyle çözünebilir.

Klor, karbon hariç ametallerle de etkileşir. Karbon, sodyum klorürün hidrolizinde anot olarak kullanılır. Klor ile fosfor birbirine temas ettiğinde fosfor erir ve tutuşmaya başlar. Bu sayede beyaz renkte fosfor klorür dumanı çıkar. Kırmızı fosfor, klor ile sıcakta tepkimeye girebilir. Klor, brom ve kükürt iyoda etki eder.

Klor Nasıl Elde Edilir?

Sodyum klorür, sülfürik asit ve mangandionsitin tepkimeye girmesiyle birlikte klor açığa çıkar. Bu tepkime klor elde etmek için kullanılabilir. Endüstride ise klor, sodyum klorürün (mutfak tuzu) elektrolizi ile üretilir. Sodyum hidroksit ve hidrojen gazı yan ürün olarak açığa çıkar.

Klor Gazının İnsana etkisi

Klor gazı, ilk kez 1. Dünya Savaşı’nda Almanya tarafından kullanılmıştır. Klor gazı suyla temas ettiğinde oluşan tepkime sonucu hidroklorik asit ve hipoklorik asit açığa çıkar. Bu sebeple akciğerler ve göz gibi vücudun nemli bölgelerini tahriş eder, akciğer ödemine, boğazda daralmaya, mide ağrısı ve solunum güçlüğü gibi bir çok tahribata sebep olur. Klor gazı zehirlenmesinde ilk olarak suyla deri temizlenmeye çalışılır. Gaz kalıcı hasar verdiğinden dolayı tedavisi ve hastayı yaşatma şansı çok düşüktür. Litre başına 2,5 mg klor içeren hava birkaç dakika solunursa ölümlere sebep olabilir.

Klor Gazının Özellikleri

Mangandioksit, sodyum klorür ve sülfürik asitin tepkimeye girmesi sonucu klor açığa çıkar ve bu tepkime laboratuvarda klor elde etmek için kullanılabilir. Sanayide ise klor, mutfak tuzunun (sodyum klorür) elektrolizi yoluyla üretilir ve yan ürün olarak hidrojen gazı ve sodyum hidroksit açığa çıkar.

Klor hemen hemen bütün metalleri etkiler. İnce bir demir çubuk ısıtılıp, içinde az miktarda su olan bir klor tüpüne daldırıldığında kahverengi demir klorür dumanları yayar. Oluşan tepkime sırasında sıcaklık çok fazla yükselir ve demir ergimeye başlar.

Klor, ametallerle de etkileşir. Sözgelimi, beyaz fosfor klora dokunduğunda erimeye başlar ve tutuşarak beyaz renkte fosfor klorür dumanları verir. Kırmızı fosforsa, klorla sıcakta tepkimeye girer. Hidrojen ve klor karışımı güneşe tutulursa, patlayarak hidroklorik aside dönüşür. Klor, kükürt iyot ve broma etki edebilir; ama bütün ametallerle, sözgelimi karbonla etkileşmez. Bu yüzden karbon, sodyum klorürün hidrolizinde anot olarak kullanılır.

Klor Gazı Nerelerde Kullanılır

Klor sanayide en çok doymuş tuz çözeltisinin elektrolizi yoluyla üretilir. Bazen de erimiş sodyum kloründen elde edilir. Klor ve bileşikleri kent içme sularının dezenfekte edilmesinde kullanılır. Evlerde kullanılan mikrop öldürücülerin, çok sayıda doğal ve yapay maddelerin üretilmesinde yararlanılır.