Aşılayıcılar, dökme demirlerde aşılamanın etkilerinden faydalanmak amacıyla sıvı metalin bileşiminde değişim meydana getirmeyecek şekilde yapılan ilavelerdir ve asıl amacı dökülen metalin yapı ve özelliklerinin iyileştirilmesidir.
Dökülen metalin aşılanmasıyla grafit tipinde değişim elde edilebilir. Grafit tiplerinde en çok istenen tip A tipi grafit olduğundan çok az bir miktar aşılayıcı ilavesiyle A tipi grafit yapısı elde edilebilir.
Aşılayıcı ilavesiyle aşırı soğuma da önlenebilir. Özellikle aşırı ısınmış dökme demire aşılama yapıldığında etkileri çok net bir şekilde belli olur. Ergitme ve aşılama işlemi uygun yapıldığında istenen A tipi grafit yapısının elde edilmesi mümkündür.
En etkili aşılayıcılar düşük miktarlarda Kalsiyum(Ca), Baryum(Ba), Stronsiyum(Sr), Zirkonyum(Zr) ve Seryum(Ce) elementlerinden bir ya da daha fazlasını içeren alaşımlarıdır.
Aşılama neden yapılır?
Aşılayıcıların döküm sektöründe yeri çok büyüktür ve oldukça faydalıdırlar.Dökümcüler, elde etmek istedikleri üründe istenen özellikleri yakalamak için aşılama yaparlar. Aşılama yapılan sıvı metalin çekirdek sayısı artarak aşırı soğuma önlenmiş olur ve mekanik özelliklerde pozitif yönde bir iyileşme olur.
Aşı malzemesinden beklenen belli başlı etkiler ve amaçlar şu şekilde sıralanabilir:
- Aynı potada bütün döküm boyunca etkili olmak
- Döküm parçasında farklı kesitler arasındaki farkı ortadan kaldırmak.
- Mukavemeti arttırmak.
- Ötektik çekirdek sayısını arttırmak
- Aşırı soğuma etkisini minimuma indirmek.
- Gri dökme demirde A tipi grafit oluşumunu sağlamak.
- Sfero dökümde nodül sayısını arttırmak.
- Besleyici miktarını azaltmak.
- Sementit oluşumunu önlemek.
Aşılayıcılar sisteme 2 şekilde ilave edilirler
- Potada aşılama: Bu işlem ya sıvı metal potaya akarken ya da sıvı metal potadayken yapılır.
- Geç (kalıpta) aşılama: Bu işlem ise sıvı metal kalıba akarken veya sıvı metal kalıp içindeyken yapılır.
Yorumlar