Şanzımanlara genel giriş
Şanzıman, otomobillerin en temel taşlarından biridir. Güç ve verim kavramlarını sadece motorla bağdaştırmak hata olacaktır. Çünkü motorun torkunu tekerleklere aktarmada en önemli parçalardan birisi de şanzımanlardır.
Motordan gelen kinetik enerjiyi, şaft ve diferansiyele ileten aktarma organı şanzımandır. Şanzımanlar en temel prensipte manuel ve otomatik olarak 2 ana gruba ayrılsa da otomatik şanzımanların birçok çeşidi bulunmaktadır.
- Tam Otomatik Şanzımanlar (Tork konvertörlü)
- CVT (Sürekli Değişken Oranlı Transmisyon)
- Tek Kavramalı (robotik) Şanzımanlar
- Çift Kavramalı Şanzımanlar
Çift kavramalı şanzımanların tarihçesi: PDK
İlk olarak 2009’da Porsche 911 modelinde PDK (Porsche-Doppelkupplungsgetriebe) isimli çift kavramalı bir şanzıman kullanılmıştır. Almanca’dan Türkçe’ye tam çeviride Porsche Çift Debriyajlı Transmisyon anlamına gelmektedir. Porsche önceki araçlarında tork konvertörlü tam otomatik bir şanzımana yer verirken; daha hızlı, daha verimli, minimum kayıpla güç aktarımı sağlayan bir şanzıman geliştirmiştir.
Çalışma prensibi nasıl?
İki ayrı manuel şanzımanın bir arada çalışması prensibine dayalıdır. Birinci debriyaj 1,3,5,7 ve geri vites dişlilerini yönetirken ikinci debriyaj ise 2,4,6 dişlilerini kontrol etmektedir. Elektronik bir beyin ve içindeki yazılım ile debriyaj yönetimi sağlanmaktadır. Birinci debriyaj hareket halinde görevini yaparken ikinci debriyaj da kendini hazır tutmaktadır.
Bazı çift kavramalı şanzımanlar kuru tip bazıları ise yağ haznesinin içinde yaş tip olarak çalışmaktadır. Kuru tip kavrama, daha hızlı vites geçişleri sağlarken fazla tork ile başa çıkamayarak kırılabilmektedir. Yaş tip kavramada ise yağ haznesi içinde görevini yaptıgından artan vizkozite ile daha yavaş vites geçişleri görülür ancak yüksek torka dayanımı mükemmeldir.
Avantajları
- Sarsıntısız, rafine bir sürüş
- Daha konforlu seyahat imkanı
- Daha atik vites geçişleri
- Daha az yakıt sarfiyatı
- Manuel vites seçimlerinde yüksek devirlere kadar vites düşürme opsiyonu
Dezavantajları
- Kullanım şartlarına bağlı olarak daha hızlı baskı balata bitirme
- Pahalı parça ve işçilik fiyatları
- Kullanıma bağlı olarak çıkabilecek mekatronik arızaları
- Soğuk ilk kullanımlarda kalkışlarda titreme
- Sıkışık trafikte gereğinden fazla ısınma problemi
- Düşük hızlarda 2. Viteste yarı kavrama yaparak güç ilerleme
- Yokuşlarda bazen geri kaçırabilme
Kullanan Markalar
- VAG (VW, Audi, Seat, Skoda, Porsche): DSG (7 ileri DQ200 kuru tip kavrama ve DQ250 6 ileri yaş tip )
- Ford: Powershift (6 ileri kuru ve yaş tip )
- Renault: EDC (6 ileri kuru tip)
- Hyundai ve Nissan: DCT (7 ileri kuru tip)
- Fiat: TCT (7 ileri kuru tip)
- Mercedes: 7G- DCT (7 ileri kuru tip)
Yorumlar