Malzeme seçimi yaparken, malzemelerin hangi sıcaklıkta sünek hangi sıcaklıkta gevrek kırılacağı, kırılırken ne kadar bir enerji absorb edeceğine dikkat etmemiz gerekir. Bunları öğrenebilmemiz için malzemelerimize çentik darbe deneyini uygulayabiliriz.
Çentik darbe deneyinde, üç boyutlu bir gerilme sağlamak için test numunesi üzerine bir çentik açılır. Çentik darbe deneyinde, numune üzerine çentiğin açıldığı yer ve darbe etkisinin numuneye temas ettiği nokta dikkate alınarak, deneyin adı da değişmektedir.
En çok kullanılan Charpy ve İzod darbe deney yöntemleridir.
Charby Çentik Darbe Deneyi
Charby çentik darbe deneyinde, numunenin tam ortasına çentik açılır. Numune yatay olarak deney cihazına yerleştirilir. Deney cihazının kırma çekici numunenin çentik hizasının arkasından numuneye vurur ve numune kırılır. Charby test numunesinin boyu 55 mm’dir ve 10 mm kare kesite sahiptir.
Charpy çentik darbe numunesinde; V çentikli, U-çentikli ve anahtar deliği çentikli olmak üzere üç farklı çentik geometrisi kullanılabilir.
Charpy testi ile numunenin kırılma esnasındaki absorbe ettiği enerji miktarı ölçülebilir.
IZOD Çentik Darbe Deneyi
Izod çentik darbe deneyinde, numunenin ortasından uzak bir noktasına çentik açılır. Numune dikey olarak deney cihazına yerleştirilir. Deney cihazının kırma çekici numunenin ucuna yakın bir yerden numuneye vurur ve numune kırılır. Izod test numunesinin boyu 75 mm’dir ve 10 mm kare kesite sahiptir.
Izod çentik darbe numunesinde; sadece V çentiği geometrisi kullanılır.
Izod ve charpy deneyleri arasındaki farklar; deney örneğinin boyutu, mesnetleniş ve yükleniş şeklidir.
Çoğu malzemeye test yapılmadan çentik atılırken, gri dökme demir numunelerinin çentik darbe deneyi için hazırlanan test numunelerine, çentik açılmaz. Çünkü gri dökme demir içerisinde bulunan grafit lamelleri, zaten çentik etkisi yaratır.
KAYNAKÇA
- Yrd. Doç. Dr. Aykut Çanakçı, 2020, Çentik Darbe Deneyi Föyü, Karadeniz Teknik Üniversitesi Fen Fakültesi, Metalurji ve Malzeme Mühendisliği Bölümü.
- Metalik Malzemelerin Darbe Deney, 2019, Bartın Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi, Metalurji ve Malzeme Mühendisliği Bölümü
