Çekme testi nedir? Neden uygulanır? Nasıl yapılır?

En yaygın test yöntemlerinden biri olan çekme testi, bir eksenel germe yükü uygulanırken bir numunenin davranışını belirlemek için kullanılır. Bu tür deneyler, bir malzemenin gerilme özelliklerini belirlemek için  kullanılır. Bu test metaller, plastikler, elastomerler, kağıt, kompozitler, kauçuklar, kumaşlar, yapıştırıcılar, filmler, vb. dahil olmak üzere çeşitli malzemeler üzerinde gerçekleştirilir.

Bir malzeme veya ürünün dayanabileceği maksimum yükü (gerilme mukavemeti) belirlemek için yaygın olarak kullanılır. Bu test aslında bir yüklenen kuvvet ile değişen uzunluk olarak da düşünülebilir.

Farklı çekme testi makineleri için farklı test numuneleri mevcuttur. Genel olarak numune türleri resimdeki gibidir

Resim 1. Çekme Testi Numuneleri

Çekme testi nasıl yapılır?

Çekme testine tabi tutmak istediğimiz numuneyi, makinenin ingilizce grip denilen tutaklarına yerleştirilip sıkıştırılır. Çoğunlukla bilgisayarlarla entegre olan bu sistem sayesinde uygulanan kuvvet ile uzama miktarı bir grafik ile karşımıza çıkmaktadır.

Resim 2. Çekme Testi Cihazı

Tüm materyaller, bir atom topluluğundan oluşur. Elastikiyet, atomların yaylarla bağlı olduğu görüntüleme yoluyla en iyi şekilde anlaşılabilir. Malzemeyi çekerken, atomlar arasındaki yaylar uzar ve materyal uzar. Eğrinin elastik kısmı düz bir çizgidir. Düz bir çizgi, yük kaldırıldığında malzemenin orijinal şekline geri döneceğini belirtir. Yani elastik bölge içerisindeyken malzemeye uygulanan yükü kaldırırsanız, malzeme ilk haline geri döner. Aşağıda görmüş olduğunuz resim bir numunenin zamanla artan kuvvete maruz kaldığında, malzemenin üzerindeki gerinimlerin lokasyonlarını göstermektedir.

Resim 3. Çekme kuvveti etkisiyle zamanla oluşan numune üzerindeki gerinimler

Elastik bölgeden sonraki bölge ise plastik bölgedir. Bu bölgede malzeme artık malzemeye uygulanan yük kalksa bile, numune eski haline geri dönemez. Plastik bölge biz metalurji ve malzeme mühendislerine birçok bilgi verir. Malzeme koptuktan sonra uzama miktarına bağlı olarak süneklik, gevreklik hakkında bilgi edinebiliriz. Bunların dışında malzemenin tokluğu hakkında da bilgi edinme şansımız bulunmaktadır. Aşağıdaki grafiklerde çekme testi sonrası oluşan gerilim – gerinim grafiğinden faydalanarak malzemenin mekanik özellikleri ve karakteri hakkında birkaç bilgi edinilebilir.

Grafik 1. Test sonucu elde edilen verilerle oluşan grafiklerin analizi

Çekme testi sonuçlarından şunları içerir:

  • Maksimum Yük
  • Maksimum Yük Sapması
  • Maksimum Yükte Çalışmak
  • Maksimum Uzama
  • Kırılma Yükü
  • Kırılma Sapması
  • Elastik Modülü

Video 1. Çekme Deneyi

Çelikte çekme mukavemetine etki eden elementleri incelemek için buraya tıklayarak yazımızı okuyabilirsiniz.