Basma yay ve çekme yay nedir sorusu özellikle yay kullanımı yapacaklar için en önemli sorular arasında yer alıyor. İşlevsel açıdan bakıldığında en sık kullanılan iki yay çeşidi olan basma ve çekme yayın kullanım alanları oldukça geniştir.
Basma Yay Nedir?
Basma yay nedir sorusuna basit şekilde sıkıştırma yolu ile enerji depolayan ve basınca yönelik güçlere de karşı koyan yaylar şeklinde yanıt verilebilir. Yapısı itibariyle yay çeşitleri arasında en çok kullanılan yaylar arasındadır. Metal ya da metal alaşımlardan yapılarak son derece yüksek dayanıklılık gösterir. Spiral formuna sahip olan basma yaylar üzerine yüklenecek yükün etkisi ile esner. Böylece bu yük etkisini karşılayarak üzerindeki yük kaldırıldığında depolamış olduğu enerji etkisi ile tekrar ilk durumunu alır.
Basma Yay Özellikleri Neler?
Basma yay özellikleri görünüm itibariyle yuvarlak kesitli tel yapısındadır. Vida dişi helisi ve silindir biçiminde sarma yöntemi ile meydana gelir. Bu yaylar için silindirik helisel yay ismi de kullanılır. Silindirik helisel yaylar kuvveti lineer olarak elde etmektedir. Lineer olmayan güçler için ise fıçı veya konik yaylar kullanılmaktadır.
Basma yaylarda genel olarak yay çapının, tel çapına oranına yay indeksi veya sarım oranı denilir. Bu oranın ise genellikle 4 ile 11 arasında olması uygundur. Yayın oturma yüzeyi kapsamında dik durmasının talep edildiği durumlar için ise yayın kapalı uçları taşlanır ve düzgün yapıda olacak şekilde oturma yüzeyi elde edilir.
Basma Yaylar Nerelerde Kullanılır?
Basma yayların kullanım alanları oldukça geniştir. Özellikle otomotiv alanında araçların temel bir bileşeni olarak kullanılır. Bunun yanında elektronik, beyaz eşya, mobilya ve muhtelif makine üretimlerinde de kullanılmaktadır.
Çekme Yay Nedir?
Çekme yay nedir sorusuna basit şekilde bir veya iki tarafından çekme kuvveti ile esneklik sunan yaylar şeklinde yanıt vermek mümkündür. Metal ya da metal alaşımdan üretilen, yapı olarak yuvarlak bir telin helisel şekilde sarılmasıyla üretilmektedir. Çekme yayların baş kısımları çengel ya da halka şeklinde kıvrıma sahiptir. Bu yayların bir ucu sabit tutulur ve diğer uç kısmı da çekilerek yayın enerji depolaması sağlanır. Toplanan enerji ile birlikte yaya uygulanmış olan güç ortadan kalktığında ise yay kendine doğru çekiş gösterir.
Çekme Yay Özellikleri Neler?
Çekme yay özellikleri görünüm itibariyle birbirine bitiş ve spiral yapıdadır. Genel olarak öngermeli ve bitişik sarımlı olarak üretilmektedirler. Çengel kısımlarında eğilme veya burulma yüzünden de herhangi bir deforme oluşmaması için kritik olan kayma gerilme seviyeleri dikkatli şekilde incelenir. Kullanım amacının da bu şekilde tayin edilmesi beklenir. Yayın formuna göre boğma çekme veya pimli çekme yay olarak da adlandırılır.
Kullanım alanında sorun yaratmaması için özellikle çengel kısımların çentik, kesit daralması veya kırılma gibi durumlar taşımaması gerekmektedir. Normal durumlarda çekme yaylar kapalı uzunluklarının en az 1 katı kadar deforme oluşmadan çekilme gücü sunar. Kullanım esnasında ise tutucu kanca noktalar ölçüsel açıdan yaya ortalanmalı ve eksen dikliğinin de tam esneme sağlanabilmesi için bozulmamasına dikkat edilmelidir.
Çekme Yaylar Nerelerde Kullanılır?
Çekme yay kullanım alanları sağladıkları işlevsel özellikler itibariyle oldukça geniştir. Genel olarak otomotiv sanayiinde çeşitli parçaların işlevini yerine getirmesi için farklı boyutlarda kullanılmaktadır. Bunun yanında beyaz eşya, mobilya, makine sanayii gibi alanlarda da sıklıkla kullanılmaktadır. Hem kalınlık hem de uzunluk açısından çekme yaylar farklı boyutlarda üretilebilmektedir. Bu bakımdan da kullanım amacına göre değişen boyut ve kalınlık ölçülerinden söz etmek mümkündür.
Kaynak: https://www.anamasyay.com.tr/