Beton üretim işlemlerinde kullanılan kumlara, çakıl taşlarına ve kırma taşlara verilen ortak isme agrega denmektedir. Üretilen betonların yaklaşık %75’lik kısmını agregalar oluşturmaktadır ve beton üretiminde önemli rol oynamaktadır.
Yapı bakımından üçe ayrılırlar. Kum ve kırma kumlara ince agrera denir. 4 mm çaplı eleklerden geçebilen kum ve kum karışımları ince agrega sınıfına girmektedir. Çakıl taşları ve kırma taşlar ise iri agregalar sınıfında yer almaktadır. 4 mm elekten geçemeyen ve eleğin üstünde kalan kırma taş ve çakıllara iri agrega denir. Ayrıca iri ve ince agregaların karışımından oluşturulan agregaya ise karışık agrega veya tüvanan denir.
Beton üretiminde en yaygın olarak kullanılan bileşenlerden biri olmasının en büyük nedeni kullanılan agregaların yapısal özelliklerini betona aynen aktarmasıdır. Beton üretiminde agrega hakkında dikkat edilmesi gereken önemli unsur ne kadar kaliteli agrega kullanılırsa betonun da aynı kalite olmasının beklenmesidir.
Ayrıca doğal agrega ve yapay agrega adında 2 farklı yoldan üretilen agregalar da bulunmaktadır. Doğal agregalar nehirlerden, denizlerden, akarsu yataklarından, çöllerden ve agrega içerebilecek doğal tüm ortamlardan toplanabilmektedirler. Yapay agregalar ise yüksek fırın cürufu gibi sanayi ürünü olan agregalar olarak bilinmektedirler.
Agregaların Özellikleri Nelerdir?
Agregaların beton üretimlerinde kullanılabilmesi için taşıması gereken bazı özellikler vardır. Bu özellikler şu şekilde olmalıdır;
- Odun, kömür ve çabuk kırılan deniz kabuğu gibi zayıf taneler içermemelidirler.
- Tanelerin boyutları yayvan ve uzun olmamalıdır.
- Basınca ve aşınmaya karşı dayanıklı taneler içermelidirler.
- Taneleri sert olmalı ve boşluk içermemelidirler.
- Betona zarar verebilecek maddeler içermemelidirler.
- Çimento ile zararlı reaksiyona girmemelidirler.
Agregalar üretim aşamasında elek analizi ve su emme gibi deneylerden geçirilerek kalitelerinin korunması sağlanmalıdır.
Agregaların standartlarının nasıl olması gerektiğine dair tablo;
| – | Deneyler | Kabul Limitleri |
| 1 | Tane Şekli | 8 mm üzerindeki yayvan ve uzun taneler ağırlıkça %50’den fazla olmalıdır. |
| 2 | Tane Dayanımı | Bilyalı tamburla 100 dönüş sonunda ağırlıkça max %10.500 dönüş sonunda max %50 olacaktır. |
| 3 | Dona Dayanıklılık | İnce agregalarda max %15 kaba agregalarda max %18 olmalıdır. |
| 4 | Sertleşmeye Zarar Veren Maddeler | Şeker, mika ve çözünen tuzlar mevcut olmayacaktır. |
| 5 | Kükürtlü Bileşikler | SO3 olarak saptanan sülfat miktarı max %1 olacaktır. |
| 6 | Çeliğe Zarar Veren Maddeler | Suda çözünen klorürler klor olarak saptandığında, max %0.2 olacaktır. |
| 7 | Alkali Agrega | Alkali hidroksit ile reaksiyona girebilen silisli mineraller bulunmayacaktır. |
| 8 | Yıkanabilir Maddeler | 63 mikron elekten geçen 0/4 mm arası max %4, 1/4 mm arası max %3, 2/8 mm arası max 24/63 mm arası max %0.5 olacaktır. |
| 9 | Organik Kökenli Maddeler | Sodyum Hidroksit ile yapılan deneyde sıvı rengi koyu sarı, kahverengi veya kırmızı olmayacaktır. |
| 10 | Hafif Maddeler | Kömür veya diğer şişen malzemeler 20kg/dm3 sıvıda yüzdürüldüğünde ağırlıkça %0.5’den fazla olmayacaktır. |
Yorumlar